ugur ismail 1. nesil yazar

kendisini stanford classical liberalism initiative adlı youtube kanalından bu linkten izleyerek tanımış bulunduğum aşırı anti-wokist olduğunu düşündüğüm ancak bir yandan da aşırı gerçekçiliği karşısında kendisine saygı duyduğum genç akademisyen. kişisel çalışmalarına buradan ulaşılabilir.

kendisi de aha bu.

resmi sitesi burası olan vakıf. özellikle biyolojide amaç meselesini fazlaca fonluyor gibi. the well ve big think youtube kanalları da bu vakfa ait.

eğer iyi niyetlilerse ne hoş, sayesinde pek çok şeyi bedavaya mal ediyoruz. yok eğer kötü niyetlilerse ve bir ajandaları varsa -ki bir çeşit bilimsel pozisyonu savunmak kötü niyetli bir ajanda sahibi olmak demek midir?- o halde kötü. durduk yere zehirlenmişiz demektir.

benim gördüğüm kadarıyla olabildiğince tarafsız yaklaşmaya çalışıyorlar meseleye. ama tabi yine de temkinli olmakta faide var.

1912-2008 arasında yaşamış amerika doğumlu ingiliz yatırımcı, bankacı ve filantropist. yale'de okurken eğitim parasını pokerden çıkaran ve money dergisi tarafından "yüzyılın en iyi hisse seçicisi" olarak tanımlanan bir delikanlı. kaynak wiki

(bkz: john templeton foundation)

"markov örtüsü, bir düğümün (veya değişkenin) koşullu bağımsızlığını sağlayan çevresindeki düğümlerin (ebeveynler, çocuklar ve çocukların diğer ebeveynleri) oluşturduğu kümedir. yani, bir düğümün markov örtüsü bilindiğinde, bu düğümün ağın geri kalanından bağımsız olduğu kabul edilir."

gpt'nin örneği şu şekilde:
"diyelim ki basit bir sağlıkla ilgili bayes ağımız var ve aşağıdaki değişkenleri içeriyor:

yaralanma (y)
enfeksiyon (d)
ateş (a)
öksürük (b)
soğuk algınlığı (c)
bayes ağının yapısı:

yaralanma (y) --> enfeksiyon (d)
enfeksiyon (d) --> ateş (a)
enfeksiyon (d) --> öksürük (b)
soğuk algınlığı (c) --> öksürük (b)
bu yapıda:

yaralanma (y), enfeksiyon (d) üzerinde etkilidir.
enfeksiyon (d), hem ateş (a) hem de öksürük (b) üzerinde etkilidir.
soğuk algınlığı (c), öksürük (b) üzerinde etkilidir.
markov örtülerinin belirlenmesi:

1. yaralanma (y) düğümünün markov örtüsü:
ebeveynler: yok
çocuklar: enfeksiyon (d)
çocukların diğer ebeveynleri: yok
markov örtüsü: enfeksiyon (d)

2. enfeksiyon (d) düğümünün markov örtüsü:
ebeveynler: yaralanma (y)
çocuklar: ateş (a), öksürük (b)
çocukların diğer ebeveynleri: soğuk algınlığı (c) --> öksürük (b)
markov örtüsü: yaralanma (y), ateş (a), öksürük (b), soğuk algınlığı (c)

3. ateş (a) düğümünün markov örtüsü:
ebeveynler: enfeksiyon (d)
çocuklar: yok
çocukların diğer ebeveynleri: yok
markov örtüsü: enfeksiyon (d)

4. öksürük (b) düğümünün markov örtüsü:
ebeveynler: enfeksiyon (d), soğuk algınlığı (c)
çocuklar: yok
çocukların diğer ebeveynleri: yok
markov örtüsü: enfeksiyon (d), soğuk algınlığı (c)

5. soğuk algınlığı (c) düğümünün markov örtüsü:
ebeveynler: yok
çocuklar: öksürük (b)
çocukların diğer ebeveynleri: enfeksiyon (d) --> öksürük (b)
markov örtüsü: öksürük (b), enfeksiyon (d)"

michael levin'in tanımıyla "stress is a systemic response to a difference between current state and a desired setpoint; it is an essential component to scaling of selves because it enables different modules (which sense and act on things at different scales and in distributed locations) to be bound together in one global homeostatic loop (toward a larger purpose)."

gpt 4o çevirisi
"stres, mevcut durum ile istenen ayar* noktası arasındaki farkın sistemik bir yanıtıdır; bu, benliklerin ölçeklenmesi için hayati bir bileşendir çünkü farklı modüllerin (farklı ölçeklerde ve dağınık konumlarda algılayan ve etki eden) tek bir küresel homeostatik döngü içinde bir araya gelmesini sağlar (daha büyük bir amaca yönelik olarak)"

yani b noktasındayım ve a noktasına gitmek istiyorum. a'da olmak isteyip olamayışıma sistemin (bedenimin) tepkisi stres. böylece neden cehaletin mutluluk ve gereklilik olduğunu çözmüş bulunuyoruz. cahil değilsen toplumsal fikirlerin kaçınılmaz olarak oluşuyor. toplumu istenilen noktaya getirmek gibi bir konsept de henüz bir insan ömründe gerçekleştirilemediği için hayatının geri kalanında doğal olarak stres altında kalıyorsun. bir yandan da gereklilik zira herkes bu kadar stresliyse toplum yaşanmaz hale gelir. birilerinin dünyada hiç dert yokmuş gibi gülmeye ve üremeye devam etmesi lazım.

bu alıntının yapıldığı "kutu" da "stress as the glue of agency." başlığını taşıyor zaten. stres zamanlarında kitlenin de birleşmesi ve yeknesak hareket etmesi bununla alakalı olabilir mi? evet demeden önce dikkatli olmak lazım zira buna evet demek topluma "canlılık" atfetmek olur. peki bu tamamen yok sayılması gereken bir ihtimal midir? bence hayır.

michael levin'in epey övdüğü bilgisayar oyunu.

michael levin'in kurmaya çalıştığı "framework"e verdiği isim. her yerdeki akıla teknolojik yaklaşım olarak çevrilebilir ama bu yanlış olur büyük ihtimalle *.

basitçe eski usül evrimin yerinden edilmeye başlandığını, evrim sürecine tabi olmadan da selfler yaratılabildiğini, self'lerin sadece tek bir materyal ya da sürece bağlı olarak anlaşılmasının onu anlamak için yetersiz olduğunu ve daha pek çok ana akımda olmayan şeyi iddia etmektedir kendisi bu framework ile.

ana makalesi: levin, m. (2022). technological approach to mind everywhere: an experimentally-grounded framework for understanding diverse bodies and minds. frontiers in systems neuroscience, 16, 768201. https://doi.org/10.3389/fnsys.2022.768201.

daha kapsamlı bilgi için (bkz: michael levin)

bazı tip anılar için evet. bir canlının anısını beyninden bir parça alıp diğerine ekleyerek taşıyabiliyoruz.

"however, at least certain kinds of memories can be transferred between individuals, by transplants of brain tissue or molecular engrams."

levin, m. (2022). technological approach to mind everywhere: an experimentally-grounded framework for understanding diverse bodies and minds. frontiers in systems neuroscience, 16, 768201. https://doi.org/10.3389/fnsys.2022.768201, sf.5.

kış uykusu yapan hayvan.

tr. ikna edilebilirlik ekseni. michael levin'den öğrendiğim bir kavramdır. herhangi bir sistemin davranışını değiştirmesine yol açan süreci ölçen bir eksendir. örneğin bir saatin davranışını değiştirmek istiyorsanız onu komple söküp yeniden oluşturmalısınız. bir termostatın davranışının değişmesini istiyorsanız (daha farklı bir değer göstermesi) odanın sıcaklığını değiştirirsiniz. 20 dereceye ayarlanmışsa bu sıcaklığın altında ısıtmaya bu sıcaklığın üstünde soğutmaya başlar. hayvanlar için pavlovcu koşullandırma işe yarar. bir hayvanın ağzından salya akması için eğitilebilir. insan ise bu eksenin bilindiği kadarıyla en sonundadır. sadece rasyonel argümanla davranışını değiştirebilir.

rasyonel argümanla ikna meselesinde dokunmak zorunda olduğumuz bir sorun için şimdiden (bkz: inanma çıtası) (bkz: !inanma çıtası). burada iki farklı şekilde üzerinde düşünmeye çalışmışım ancak ana fikir temelde aynı gibi.

tr. allostaz.

"vücudun stresörler karşısında stabilitesini koruma yeteneğine "allostaz" denilmektedir"
"vücudun stres faktörlerine yanıt olarak homeostazı sürdürmek için yaptığı adaptif düzenleme süreci"

yanlış anlamadıysam hastalanınca ateşlenmek allostatik bir süreç. yanlış anladıysam da biri umarım düzeltir.

tr. biliş. michael levin'in tanımıyla "cognition—all of the activities undertaken by a self, at whatever scale and of whatever material implementation, that underlie its gathering, processing, and acting on information for the purposes of adaptive action and perdurance against dissipation. components include active inference, learning, and basal goal-directed activity, as well as complex cognitive skills such as symbolic reasoning, composition of concepts, language, and meta-cognition."

yani, gpt preview o1'in tercümesiyle:

"biliş—bir benlik tarafından gerçekleştirilen, hangi ölçek ve hangi maddi uygulama olursa olsun, adaptif eylem ve dağılıma karşı süreklilik amacıyla bilgi toplama, işleme ve bu bilgiye dayanarak hareket etme faaliyetlerinin tümü. bileşenler arasında aktif çıkarım, öğrenme ve temel hedef yönelimli faaliyetlerin yanı sıra sembolik akıl yürütme, kavramların oluşturulması, dil ve meta-biliş gibi karmaşık bilişsel beceriler bulunmaktadır."

tr. holobiyont. gpt o1 mini'nin tanımıyla: "bir ev sahibi organizma ile onunla birlikte yaşayan mikrobiyal ortaklardan oluşan bütünsel sistem."

örnek cümle: thus, one of the most profound and far-reaching questions is that of scaling and unification: how do the activities of competent, lower-level agents give rise to a multiscale holobiont that is truly more than the sum of its parts?

burada michael levin yaşamın ne olduğuna dair pek çok çalışmayı listelemiştir.

buradan kişisel bloğuna ve çalışmalarının, konuşmalarının vs. nerelerde bulunabileceği bilgisine erişebileceğimiz kimse.