thales

miletoslu , felsefenin kurucusu, arkheci, matematikçi, antik dünyanın yedi bilgesinden birincisi. (bkz: antik yunan'ın yedi bilgesi).

medler ve lidyalılar arasındaki savaşta güneş tutulmasını tahmin ederek ve ilan ederek ünlenmiş bir kimsedir. m.ö. 624- 548 yılları arasında yaşadığı tahmin edilmektedir. kendisine "denizcilik astronomisi" adıyla bir eser yakıştırılsa da yaygın kabul hiç yazılı eser bırakmadığıdır.
kendisine atfedilen vecizlerden bazıları ise;
"en hızlı şey akıldır, çünkü her yerde dolaşır; en bilge şey zamandır, çünkü her şeyi ortaya çıkarır".
"en zor şey kendini tanımak, en kolay şey başkasına akıl vermektir."
"kendini tanı!"

thales hylozoist'tir. evrendeki her şeyin bir tür tanrısal cevherle (daimon) dolu olduğunu düşünür. mıknatıs demiri çekiyorsa bundan büyük canlılık kanıtı olabilir mi? *

esas ilgilendiği problem evrenin esas maddesinin neliğidir. kendisi bu arkhenin su olduğu kanaatine varmıştır.

siyasetle aktif olarak ilgilendiği bilinir ancak tam olarak görüşleri hakkında fikir sahibi değiliz. sadece solon'a yazdığı iddia edilen bir mektuba bakarak tiranlıktan hoşlanmadığını söyleyebiliriz.

----------
kendisine ait elimizde tek bir metin bile bulunmamaktadır. ancak aristoteles kendisinden ilk filozof olarak söz etmektedir. baba tarafından karia'lı ana tarafından milet'lidir. iyonya yurttaşlarına lidya'lılara karşı ittifak kurmayı önerecek kadar politikanın içinde, memleketinin ordusu kızılırmak'ı rahatça geçsin diye mühendislik yapacak kadar da anadolu çocuğudur.

thales yazılı bir eser bırakmadığı için ne söylediğine dair en güçlü kaynak aristotelestir. (bkz: aristoteles kimdir?)

aristoteles'in aktardığına göre thales'in öğretisini üç ana başlık altında toplamak mümkündür:
1- su her şeyin arkhesi, ilkesi, doğası, nedeni veya tözüdür.
2- dünya suyun üzerinde yüzer.
3- her şey tanrılarla doludur.

ayrıca mıknatısın da canlı olduğunu düşünmektedir.

thales'in her şeyin nedeninin su olduğunu düşünmesinin sebepleri ise her şeyin sıvımsı bir varlıkla beslenmesi, her şeyin tohumunun nemli bir yapıda olması ve suyun buza ve buhara dönüşebildiğini gözlemlemesidir.

dünyanın suyun üzerinde yüzmesi görüşü ise aristoteles'in de dediği gibi yeni bir görüş değil, homeros'ta da mezopotamya efsanelerinde de bu görüşü destekleyecek kanıtlar mevcuttur. thales bu görüşü olduğu gibi benimsemiş görünmektedir.

her şeyin tanrılarla dolu olması ise her şeyin bir ruhu olduğu inancının bir yansımasıdır. mıknatısın demiri çekmesi cansız gibi görünen şeylerin bile aslında canlı olduğuna yönelik bir mantık yaratmış olabilir.

--------

peki thales'in önemi nedir?

ilk kez evrenin özü nedir sorusunu o sormuş ve soruya dinsel-efsanevi içerik taşımayan seküler bir yanıt vermeye çalışmıştır. yanıtlarını din ile değil akıl ile temellendirmeye çalıştığı için kendisini dini önder olarak değil felsefi karakter olarak anıyoruz.

kaynak
ağaoğulları, m. a., türk, d., yalçınkaya, a., yılmaz, z., & zabcı, f. (2012). sokrates'ten jakobenlere: batı'da siyasal düşünceler (3. bs). iletişim yayınları. sf.56