anlamak

anlamak hepimizin bildiğini sandığı ancak pek çoğumuzun üzerine düşünmediği bir zihinsel süreç. lütfen metnin devamını okumadan önce kendiniz "anlamak ne demektir?" sorusuna bir yanıt üretmeye çalışın. metnin sonunda lazım olacak.

yapay zekadan başlayalım. gpt 4 şöyle yanıt veriyor :"to understand means to grasp the meaning, significance, or reasoning behind a concept, statement, or situation. ıt is the process of comprehending, interpreting, and making sense of information, ideas, or experiences. when you understand something, you can form connections, draw conclusions, and develop insights based on your prior knowledge, experience, and critical thinking skills. ın essence, to understand is to think about and interpret information in a meaningful and coherent way."

türkçesiyle "anlamak, bir kavramın, ifadenin veya durumun anlamını, önemini veya mantığını kavramak anlamına gelir. bilgi, fikir veya deneyimleri kavrama, yorumlama ve anlamlandırma sürecidir. bir şeyi anladığınızda, önceki bilgi, deneyim ve eleştirel düşünme becerilerinize dayanarak bağlantılar kurabilir, sonuçlar çıkarabilir ve içgörüler geliştirebilirsiniz. özünde, anlamak, bilgiyi anlamlı ve tutarlı bir şekilde düşünmek ve yorumlamak demektir."

buradan gpt4'ün hala ne kadar yetersiz olduğunu ve aslında soruyu tam olarak "anlamadığını" görüyoruz.

ben yeni bir şey anlamanın doğrudan değişmek olduğunu düşünüyorum. bir veriye maruz kalmak ile onu anlamak arasındaki fark nedir? anlamak veriyi bir bağlama oturtmak, onun gerekçelerini ve düşünüm süreçlerini takip edebiliyor hale gelmektir. bu süreç doğal olarak yeni edindiğimiz veri karşısında bizim ilgili konu hakkında görüşlerimizi yeniden değerlendirmemiz sonucunu doğurur. bu bir değişimdir.

bir örnek üzerinden anlatalım. kürt sorununu gerçekten anlıyor muyuz? (bkz: !kürt sorunu diye bir şeyin olmaması) başlığı örneğin anlamanın ne olduğuna dair güzel örnekler sunuyor. kürt sorununu anlamak demek, kürt sorununun varlığına gösterilen gerekçelerle yüzleşmek demektir. einstein'ın dediği gibi bir şeyi anlamak onun gerekçelerini anlamaktır. eğer yeni bir veri karşısında o verinin gerekçelendirilmesini kabul edilebilir olarak seziyorsak, bu gerekçelendirmelerin bizim akıl yürütmelerimiz içinde de tutarlı bir yere oturmasını sağlamaya çalışırız. buna da zihnin eğitimi, gelişimi deniyor zaten. eğer kürt sorunu vardır diyenlerin bunu söyleme sebeplerinden hepsini değil ama bir kaç tanesini dahi anlıyor ve akla yatkın buluyorsak bu kürt sorunu üzerindeki düşüncelerimizin ve davranışlarımızın doğrudan değiştiği, geliştiği, yeniden düşünüldüğü anlamına gelir.

bu bağlamda anlamak, yeni verinin gerekçelerinin kabul edilebilirliği nispetinde önceki zihin setini ya da davranışı değiştirmek anlamına gelir. karşımızdakinin bizi anlayıp anlamadığını da ilgili veriler kendisine aktarıldıktan sonra kendisinde değişenin ne olduğunu sorarak test edebiliriz.

sizin ilk cümlede "anlamak nedir?" e verdiğiniz yanıt bu argümanlardan sonra değişti mi örneğin? değiştiyse bu akıl yürütmeyi hep birlikte bu başlık altında sınayabiliriz.