çok ilginç bir deneye denk geldim bugün ve sizinle paylaşmak istiyorum.
amerika'da 1999 yılında yapılan bir araştırmada asyalı kadınların asyalılıklarının ve kadınlıklarının çakıştığı bir konu seçiliyor. bildiğimiz üzere stereotipik olarak asyalılar matemetikte iyidir. aynı şekilde kadınlar matematikte kötüdür. bu iki önyargı da yanlış bu arada ama amerika'da insanların böyle bir yaklaşımı olduğunu biliyoruz.
asyalı kadınlar 3 gruba ayrılıyorlar ve birinci grupta kadınlar sınava girmeden önce asyalı oluşlarını vurgulamak zorunda oldukları bir anket veriliyor. örneğin ingilizce dışında hangi yabancı dilleri konuşuyorsun, ailende ingilizce dışında dil bilen var mı vs.
ikinci gruba ise aynı şey kadınlık üzerine yapılıyor. örneğin yurtta kadın erkek odaları ayrılmalı mıdır? neden kadınlar ayrı katlarda kalmalıdır vs. şeklinde sorular soruluyor.
buralarda amaç (bkz: bilinçdışı dil etkileri) başlığında özetlenilen şekilde katılımcıları manipüle etmek. üçüncü gruba ise bir anket yapılmıyor yani tamamen nötr.
sonra bu 3 grup asyalı kadın matematik sınavına sokuluyor ve en yüksek yapanlar asyalı olduğu vurgulanan kadınlar çıkarken, ikinci sırada nötr olanlar, üçüncü sırada ise kadınlığı vurgulananlar oluyor.
araştırmacılar bu sonuca bakarak insanların aidiyetlerinin onların normatif eylemlerini pozitif ya da negatif etkileyebileceği sonucunu çıkarıyorlar.
bizim ülkemiz özelinde ise türklüğün savaşçılığının vurgulanması askerleri büyük ihtimal bunun vurgulanmadığı ülke askerlerine göre daha cesur hale getiriyordur. keşke ülkemizde savaşçılık dışında diğer değerler de vurgulanıp toplum bilime yönelik manipüle edilebilse.
kaynak
m. shih et al., "stereotype susceptibility: ıdentity salience and shifts in quantitative performance," psych sci 10 (1999): 80.
hoş: tümü
|
bugün
başlıkta ara