m.ö. 569-477 yılları arasında yaşamış, kolophon (izmir, değirmendere) doğumlu, pythagoras'ın felsefeyi dine kurban etmesinden hiç etkilenmemiş, hatta onun kimi görüşlerini eleştirmiş düşünürdür.
ksenophanes'e göre, homeros ve hesiodos'un politeist (çok tanrıcı) anlayışları bir safsatadan öteye gitmez; onlar "ne kadar ayıp ve kusur varsa insanlar yanında: çalma, zina etme ve birbirini kandırma" hepsini tanrılara yüklediler. yalnızca bir tanrı vardır (monoteizm) ve onun da insanların tasarımlarıyla hiç ilgisi yoktur. tanrı'nın gözü, kulağı yoktur. salt göz, salt kulaktır ve insanlar asla tanrı'nın bilgisine sahip olamazlar. bu bakımdan ksenophanes bir agnostiktir. salt göz, salt kulak, salt us gibi nitelemeler yaygınlaştırılıp genişletildiği takdirde tanrı'ya salt evren demekte hiçbir sakınca olmadığı da anlaşılır. bu yanıyla ksenophanes bir panteisttir de.
görüldüğü gibi, ksenophanes'in dile getirdiği tek tanrıcılığın bugünkü tek tanrılı dinlerin yaratıcı, müdahale edici, cezalandırıcı, öç alıcı, düzenleyici tanrılarıyla hiçbir ilişkisi yoktur.
kaynak
ağaoğulları, m. a., türk, d., yalçınkaya, a., yılmaz, z., & zabcı, f. (2012). sokrates'ten jakobenlere: batı'da siyasal düşünceler (3. bs). iletişim yayınları. sf.61
hoş: tümü
|
bugün
başlıkta ara