1960'larda nörobilimci paul maclean'in ortaya attığı model. düşüncesinin özeti için the triune brain in evolution (new york: springer, 1990) kitabından yararlanabilirsiniz.
özetle birinci katman insanlardan gekolara kadar bir çok türde bulunan en ilkel katman. vücut sıcaklığı düşerse bu katman kasları titretir, kandaki glikoz düşerse açlık hissini yaratır.
ikinci katman daha sonra evrimleşmiş ve özellikle memelilerde bulunan katman. korku duyduğunuzda birinci katmanla iletişime geçerek sizi titreten, mutsuz olduğunuzda yemek yiyerek moral bulmanız için yine birinci katmana haber uçuran, bir kemirgenseniz ve kedi kokusu alırsanız stres salgılamak için yine birinci bölüme yönlendiren katman.
üçüncü katman ise yakın zamanda evrilmiş korteks katmanı. primatlar diğer türlere kıyasla beyinlerinin büyük kısmını bu katmana ayırırlar. biliş, anı depolama, duyu işleme, soyutlama, felsefe burada. yani sokakta kalmış birinin hikayesini okuduğunuzda gerçek olmadığını bilseniz bile ikinci ve birinci katmanları harekete geçirerek üzüntü ve -belki- açlık hissetmenizi sağlayan parça burası.
elbette bu kadar basit değil her şey. üçüncü katman ikinci katmanın bir parçası bile sayılabilecek kadar onunla iç içe. üstelik benzer kesişme durumu ilk iki katman arasında da var. ayrıca her zaman bir hiyerarşi yok bazen de birinci katman üçüncü katmana haber salabilir. davranış birinci, duygu ikinci düşünme üçüncü katmanın özelliği olsa da bu eylemlerden hiçbiri birbirinden bağımsız değil. beyni anlamak için geliştirilmiş o dönem için detaylı bu dönem için kabaca çizilmiş sayılacak modelleme şeklinde düşünmek uygun gibi.
sapolsky, r. m. (2021). davranış: en iyi ve en kötü haliyle insan biyolojisi. pegasus yayınları.s.20-21
hoş: tümü
|
bugün
başlıkta ara