"yaşamın organize karmaşıklığının insanlığın binlerce yıldır farkın da olduğu başka bir yüzü daha vardır: yaşamın amaca dönüklüğü. bu amaca dönüklük öylesine belirgin ve nettir ki, biyologlar ona özel bir isim de takmışlardır -teleonomi. "teleonomi" sözcüğü onu kozmik imalar taşıyan "teleoloji" sözcüğünden ayırmak için yaklaşık yarım yüzyıl önce ortaya atılmıştır. biyolojik bir fenomen olarak teleonominin ampirik olarak çürütülemeyeceğini belirtelim. . terim, gayet açık olan bir davranış örüntüsüne verilen bir isimdir: tüm canlılar sanki bir gündemleri varmış gibi davranırlar. "(1)
"başka bir ifadeyle, kendini kopyalayabilen bir sistem (kendini kopyalayabilen daha karmaşık ve daha kararlı sistemlere doğru genel karmaşıklaşma sürecinin bir parçası olarak) enerji toplama yeteneği edindiğinde, sonraki kopyalanma davranışını amaca dönükmüş gibi yorumlar ve anlarız."(2)
kaynak
1- pross, a. (2016). yaşam nedir? (r. gürdilek, çev.). metis yayınları.sf, 23.
2- a.g.e. sf, 161.
-
-
bir diğer tanım:
"a naturalistic concept of purposeful functionality, in which systems expend energy to navigate toward preferred regions of some action space.
kaynak
levin, m. (2023), collective ıntelligence of morphogenesis as a teleonomic process, in corning, p. a., kauffman, s. a., noble, d., shapiro, j. a., vane-wright, r. ı. pross, a. (eds.), evolution "on purpose": teleonomy in living systems, the mıt press: cambridge, ma, 175-197 -
jacques monod, teleonomiyi "yaşamın temel projelerini gerçekleştiren performanslar" olarak tanımlamıştır.
pittendrigh (bkz: colin pittendrigh), teleonomiyi tüm biyolojik fenomenlerin temel bir özelliği olarak tanımlamıştır. monod ise, teleonomiyi yaşamın temel projesine katkıda bulunan tüm yapılar ve performanslar olarak tanımlamıştı
corning, p. a. (2023). teleonomy in evolution: "the ghost in the machine." ın p. a. corning, s. a. kauffman, d. noble, j. a. shapiro, r. ı. vane-wright, & a. pross (eds.), evolution "on purpose" (pp. 11-31). cambridge, ma: mıt press. -
(bkz: colin pittendrigh)