ispanyol şair federico garcia lorca'nın tanımlamak için bir sürü satıra ihtiyaç duyduğu sanatla yeknesaklık ânı. böylesine yetkin bir şairin bile anlatmak için onca örneğe ve kelimeye ihtiyaç duyması tanım yapmak isterken tereddütleri kucağına bırakıyor insanın. ölümsüzlüğe giden yol diye sanatı seçenlerin karşısında, ölümlülüğü ile kucaklaşmış sanatçıların ilhâmı.
kendi tanımından bir pasajı çevirerek anlatmaya çalışalım:
"gizli ve ürpertici, baldıran zehri içerken sokrates'e ilişen, mermerden ve tuzdan mamül o şen şakrak cin"in ceddinden duende.
"descartes'ın, çizgiler ve çemberlerden bıkarak kanallardan, sarhoş denizcilerin şarkılarını dinlemeye kaçan melankolik şeytanından" geliyor.
lorca'nın tanımını okumak için:
https://www.poetryintranslation.com/PITBR/Spanish/LorcaDuende.php
-
-
yıllar önce harbiye açık hava'da maria farantouri konserindeyiz. bir ara verdikten sonra:bizden bayrağı devralacak birini girit'ten getirdim size. lorca'nın duendesi bu çocukta var diyerek sahneye bir adamı çıkardı. tam bir akdeniz havası sahnede, çaldılar, söylediler. muhteşem geceydi.
kayıt fena ama, sanıyorum anlatmaya çalıştığımı anlatacak olan video:
https://www.youtube.com/...Qo5LA&ab_channel=FondofGreek -
bunda yok:
https://www.youtube.com/...SI&ab_channel=Andr%C3%A9Rieu
bunda var:
https://www.youtube.com/...SI&ab_channel=Victorbarbers5 -
"keşke bu histe kalsaydım" dediğiniz bir an varsa bunun sebebi 'duende'dir, ve mutlaka bir şarkı eşlik ediyordur bu ana.
türkiye'de yaşıyorsanız ve müzikle alakanız sadece dinlemekten ibaretse sayabileceğiniz kemancılar 2-3 tanedir. piyanistler daha fazladır, belki 5 belki 6.
fakat sayabileceğiniz klarnet virtüözleri mutlaka daha fazla.
dikkatle dinleyiniz, aşağıdaki videoda hanımefendiye "nur ol şükrü bey, nur ol!" dedirten şey 'duende' dir.
https://youtu.be/_7oAPESu2T0 -
herhangi bir sanat etkinliğinde icracının işini yaparken kendinden geçmesi, işin o, onun da iş olması hali, cezbelenme hali.
biraz duygusuz bir tarif oldu gibi... -
bir şarkı coşkun hisler veriyorsa, coşkun hisler veriyor demek. ama kanınızı tutuşturuyorsa duende'den bahsedebiliriz. böyle anladım.
bulduğum örnek ise burada -
dinleyenin ve saklısını dışa vuran icracının simalarına da yansır. örnek
-
no call 'recently'nin insana gece 4te balkona cikip sigara yaktirma istegi veren sarkisi. soyle birakayim