john rawls'ın teorisindeki başat kavramlardan biridir. bilgisizlik peçesi hayata nasıl geleceğimizi bilmediğimiz bir yerden hep beraber dünyaya bakarak bazı ahlaki kurallar koymak zorunda kalsak nasıl tercihler yaparız meselesiyle ilgilenir.
yani bugünkü türkiye cumhuriyeti vatandaşlarının tümüyle iletişim kurabileceğiniz bir noktadasınız. hepiniz tekrardan yaratılacaksınız. kimin engelli olacağı, kimin ailesinin hangi koşullarda olacağı, kimin güzel çirkin olacağı vs. tamamen rastgele dağıtılacak. böyle bir durum karşısında yaşanılacak dünyanın nasıl bir ahlaki kurallar bütününe dayanmasını isterdiniz?
örneğin dünyadaki kaynakların 10:8:1, 7:6:2 ve 5-4-4 dağılma imkanı varsa bilgisizlik peçesi ardında hangisini seçerdiniz? rawls en mantıklı stratejinin minimax stratejisi olduğunu iddia ediyor. yani 5:4:4'ü. zira dünyaya engelli olarak gelirseniz 10:8:1'lik senaryoda çok kötü bir hayat yaşarsınız. bugünün bilimiyle de rawls'ın haklı çıkmış olduğunu hatırlatalım. (bkz: minimax stratejisi) (bkz: işbirliği nedir?)(bkz: en iyi işbirliği stratejisi hangisidir?)
rawls buradan yola çıkarak aslında modern bir toplum sözleşmesi önerisi yaratmış olur. böylelikle hepimizin yaşayacağı dünyanın ahlaki kurallarının herkes için adil olduğu bir dünya yaratma imkanına sahip oluruz. elbette pratikte nasıl uygulanacağı zor bir konudur ancak yine de adaletin ne olduğu ve nasıl olması gerektiği ile ilgili bize pek çok yeni kapı aralayabilecek bir düşünümdür.
-----------
chat gpt benden iyi açıkladı galiba
bilgisizlik peçesi, politik felsefe alanında john rawls tarafından öne sürülmüş bir kavramdır. rawls'a göre, bir toplumda adil bir toplumsal düzen kurmak için, insanların hayatlarının başlangıcında ve sonrasında eşitlik, özgürlük ve adalet ilkelerine dayanan bir sosyal sözleşme yapmaları gerekmektedir. ancak, bu sözleşmenin adil ve doğru olması için, insanların kendi çıkarlarına göre değil, tüm insanların çıkarlarını göz önünde bulundurarak hareket etmeleri gerekmektedir.
bilgisizlik peçesi kavramı, insanların bir toplumsal sözleşme yaparken kendi çıkarlarına göre değil, adil ve doğru bir şekilde hareket etmelerini sağlamak amacıyla öne sürülmüştür. bu kavram, insanların toplumsal sözleşme yaparken kendileri hakkında hiçbir şey bilmedikleri bir varsayımsal durumu ifade eder. bu durumda insanlar, toplumsal sözleşme yaparken hiç kimsenin kendi çıkarlarına göre hareket etmediği, herkesin eşit şartlarda olduğu bir ortamda karar vermek durumunda kalırlar. bu şekilde, insanlar toplumsal sözleşme yaparken, kendi çıkarlarından bağımsız olarak, tüm insanların çıkarlarını ve haklarını koruyacak adil bir sözleşme yaparlar.
bilgisizlik peçesi kavramı, politik felsefe alanında etkili bir düşünce aracı haline gelmiştir. bu kavram, birçok felsefi tartışma ve çalışmanın temelinde yer almaktadır.
hoş: tümü
|
bugün
başlıkta ara
-
-
haldun gülalp bu konsepti on beş ayrı metaforla açıklayabilir.