alesia muharebesi

alesia savaşı yerine, alesia kuşatması ya da alesia muharebesi denmesi daha uygun. çünkü galya savaşlarının içinde bir olay bu.

mö 52 yılındaki avrupa siyasi durumuna dair ön bilgi verelim: roma; italya yarımadasına, iber yarımadası'nın neredeyse tamamına, yunanistan'a ve hırvatistan kıyılarına hakim, fransa'nın güney kıyısını hala ele geçirememiş ama manş denizine kadar uzanabilmiş, fransa'da hala galya (roma'nın azılı düşmanı) kabileleri caesar'a ızdırap vermekteler.

galya savaşı bir bitse, caesar da feraha ve refaha kavuşacak, salata icat edecek, jinekolojik çalışmalara girişecek. her şey çok güzel olacak. fakat galyalılar çetin, galyalılar savaşkan, galyalılar amansız.

birkaç irili-ufaklı muharebeden sonra caesar, 10 tane lejyonuyla bağımsız galyalıların kalan son merkezlerinden biri olan alesia'yı kuşatır. alesia mandubii'lerin merkezidir ve düşerse artık bağımsız bir galyadan söz etmek pek mümkün olmayacaktır. arvernilerin vercingetorix, bağımsız galyalıların başını çekmektedir ve bahsedilen çatışmalardan sonra alesia'ya çekilmiştir.

alesia'ya tahkimat yaptıran caesar, gelebilecek bir kurtarma ordusunu da hesaba katarak o zamana dek görülmemiş bir istihkamlar silsilesi inşa ettirir.
görsel
görselde görülen ve kesiksiz çizgiyle anlatılan tahkimat, alesia'yı çevreleyip buradan gelecek bir saldırıyı önlemeye yöneliktir. buna 'circumvallation' denir ve çeşitli kuşatmalarda kullanılmıştır daha önce.

fakaat; kesikli çizgiyle gösterilen, 'contravallation' dışarıdan arverni'ler yardıma gelirse diye, götü de sağlama almak amacıyla inşa edilmişti ve yeni bir fikrin tezahürüydü. bu tahkimatlarla tarihte ilk defa bir 'kuşatma kalesi' kuruluyordu. enfes.

alesia kuşatması sürerken vercingetorix bir şekilde, müttefiklerine haber uçurdu. kuşatmaya dayanacak takatleri kalmamıştı zira. bu sırada galyadaki mahallelerden, kahvelerden ne kadar adam varsa toplamış olan galyalılar alesia ufkunda belirdi ve ablukanın 1.5 km güneyinde karargah kurdu. ertesi gün de vakit kaybetmeden roma tahkimatlarındaki hendekleri doldurmaya başladılar.

alesia ile bir şekilde haberleşerek roma ordugahının zayıf noktalarından saldıran galyalılar romalıları iyiden iyiye zorlamaya başlamıştı. önceleri bir tepeden savaşa komuta eden caesar, artık çatışma bölgelerinde askerleri yüreklendirmek için ordugâhı dolaşıyor, askerlerini soyunma odasında fatihterimcesine motive ediyordu.

galyalılar hem içeriden hem dışarıdan ordugaha zarar vermeyi başarmışlardı, bir istihkam kulesini yıkmışlardı ve surlara, halatlar-merdivenler yardımıyla tırmanarak veya açtıkları gediklerden içerilere sızarak roma ordusunu fevkalade zorluyorlardı.

tahkimattaki gediklerin en büyüğündeki çatışmada, caesar'ın en yetenekli subayı labienus direnirken caesar akla gelmeyecek bir manevra planladı.

elinde kalan süvariyi alarak açılan gediklerden kurtarma ordusunu bir şekilde yardı ve galya ordusunun en kalabalık olduğu yere arkadan taarruz etti. saldırıyı içerideki romalıların gerçekleştirdiğini anlayamayan galya ordusu başka roma lejyonlarının yetiştiğini zannederek paniklediler ve bozuldular.

kurtarma ordusunun dağıldığını gören vercingetorix de ertesi gün alesia'yı teslim edecek, mağrur tavırlarla caesar'a bizzat teslim olacaktı. caesar ve lejyonları, galyanın kalanından altınlar, köleler ve yumruk kadar elmasları ganimet olarak alacak, caesar gücüne güç, şanına şan katacaktı.


kaynaklar:
adrian goldsworthy(2014), caesar, türkiye iş bankası kültür yayınları, istanbul.
julius caesar, commentarii de bello gallico.