anaksimandros kimdir?

(bkz: anaksimandros)

öncelikle thales'in çağdaşı öğrencisi ve dostudur. i.ö. 610-547(545) arasında yaşadığı tahmin edilmektedir. hakkındaki bilgileri aristoteles, teophrastos, diogenes laertius ve simplikios'tan almaktayız. matematikçi, siyasetçi, astronom, doğa bilgini ve kartograftır. ilk yer ve gök haritası yapmaya yeltenen kişi olarak bilinir. ayrıca yunan dünyasına güneş saati'ni (gnomon) getiren adam olduğu ve sonsuz sayıda evrenin olduğu ilk iddia eden kişi olduğu söylenir.

öğretisine gelirsek ana maddenin,arkhenin, ilkenin ya da tözün ne olduğunu sorar ve yanıt olarak aperion'u gösterir. kimi araştırmacılar aperion'un esas özelliğinin niceliksel bir sınırsızlık olduğunu kimileri de niteliksel bir belirsizlik olduğunu söylerler. bu noktada aperion'un tam olarak ne anlam ifade ediyor olduğuna dair üzerinde tamamen uzlaşılmış bir görüş yoktur. dikkate değer farklı bir görüş olarak aperion'un, hesiodos'un theogonia'sındaki khaos olduğunu söyleyenler de bulunmaktadır.

felsefe tarihinden thales'ten sonra gelen anaksimandros selefinin aksine her şeyin nasıl aperion'dan geldiğini ve onda yok olduğunu da açıklamaya çalışmıştır. ona göre her zaman genç ve canlı olan aperion'dan önce ayrılma veya kopma yoluyla sıcak ve soğuk çıkmıştır. sonrasında ise ıslak ve kuru.

anaksimandros aynı zamanda karalarda bulduğu deniz canlısı fosillerinden yola çıkarak yaşamın denizde başlamış olduğunu iddia eden ilk kişilerdendir. evrimi sezen ilk kişilerden olduğu söylenebilir. anaksimandros evreni açıklarken onun dinamik ve mekanik olduğunu da söylemiş olur. her şey önce aperion'dan kopan zıtlıklarla başlamış sonra bu zıtlıkların etkileşimleri ile çeşitlenmiştir.

anaksimandros doğanın hareketlerinin bir yasaya bağlı olduğunu sezmiş gibidir ancak onun yasadan anladığı bugün bizim düşündüğümüz şekliyle yasa değil, ahlaki hukuki bir yasadır. doğadaki nedensellik ahlaki bir nedenselliktir. her şey suç işler ve bu suçun bedeli olarak zıttı tarafından suç işlenilerek ortadan kaldırılır ve döngü bu şekilde devam eder. anaksimandros'a göre var olmak bir suçtur. burada aslında yapılan şey adalet kavramının doğaya atfedilmesidir. bu da milet okulu felsefecilerinin aslında kendi toplumsal yapılarını doğaya aktarmaya çalışan kimseler olduğu yönündeki tezi güçlendirmektedir.

netice olarak anaksimandros ilk gerçek doğa bilgini ve ilk metafizikçi sayılabilir. o, kendi döneminde evreni açıklamak için var olandan yola çıkarak geleneksel masallar dışında akıl yoluyla bir alternatif üretmeye çalışmıştır.



arslan, a. (2011). sokrates öncesi ve yunan felsefesi (4. bs). istanbul bilgi üniversitesi yayınları.