lawrence kohlberg tarafından geliştirilmiş ahlaki model. aşamaları aşağıdaki şekildedir
soru: önüme konmuş bu leziz kurabiyeyi yememem söylendi. kurabiyeyi yemeli miyim?
1- geleneksellik öncesi akıl yürütme:
a. birinci aşama: bunu yersem ceza alır mıyım?
b. ikinci aşama bunu yemezsem ödül alacak mıyım?
her iki aşama da ego eksenlidir: itaat ve öz menfaat.kohlberg çocukların 8-12 yaşları arasında tipik olarak bu seviyede olduğunu saptamıştır.
2- geleneksel akıl yürütme:
a. kurabiyeyi yersem kim bundan mahrum kalacak? onları seviyor muyum? diğer insanlar ne yapardı? kurabiyeyi yersem benim hakkımda ne düşünürler?
b. kural ne? kurallar kutsal mı? herkes bu kuralı bozarsa ne olur?
geleneksel akıl yürütme, bağlantısal niteliktedir, yani diğerleriyle olan etkileşimlerimiz ve sonuçları hakkındadır. pek çok ergen ve yetişkin bu seviyededir.
3- geleneksellik sonrası akıl yürütme:
a. kurabiye buraya nasıl geldi? onu yememem gerektiğine kim karar verdi? kurabiyeyi yersem birinin hayatı kurtulur mu?
b. kurabiyeyi yemekle ilgili ahlaki duruşum nedir? bu duruş yasakları delmeme meşruiyet kazandırır mı?
bu seviye kuralların ve uygulamaların içeriden gelmesi ve vicdanı yansıtması itibarıyla benmerkezcidir ve tek bir ihlal en nihai maliyeti gerektirir: sonrasında kendi başına yaşamak zorunda kalmak. bu aşamada iyi olmakla kanunlara saygı duymanın eş anlamlı olduğu görülür. bu aşamadaki "ben bilirim!" bakış açısı nedeniyle kural koyan küçük burjuvalar, düz hesapçılar, liderler, onları takip eden koyunlar vb. hor görülür.
ancak bu teori problemlerle doludur ve eskimiştir.özetle kimse sadece akıl yürütme ile ahlaki kararlar vermez. teoremin geniş bir eleştirisi için aşağıda verilen kaynağı ziyaret edebilirsiniz.
kaynak
sapolsky, r. m. (2021). davranış: en iyi ve en kötü haliyle insan biyolojisi. pegasus yayınları.s.180-182
hoş: tümü
|
bugün
başlıkta ara