baraye

farsça anlamı "için, -den dolayı, … yüzünden" olan baraye, iranlı müzisyen ve şarkı sözü yazarı shervin hajipour'un şarkısıdır. şarkı, uygunsuz şekilde başörtüsü taktığı iddiasıyla tutuklanan ve görgü tanıklarına göre irşad devriyesi (ahlak polisi) tarafından ciddi şekilde dövüldükten sonra polis nezaretinde hayatını kaybeden mahsa amini adlı 22 yaşındaki iranlı bir kadının ölümünden ve sonrasında şarkıda da geçen "kadın, yaşam, özgürlük" sloganıyla yapılan protestolardan ilham almıştır. şarkı sözlerinde her bir cümle, protestolar esnasında sosyal medyada yayılan "için" kelimesi ile başlayan ve kişilerin iran yönetiminin hak ihlallerine karşı protestolara katılmaktaki kişisel gerekçelerini açıkladıkları gönderilerden oluşmaktadır.

28 eylül 2022 tarihinde shervin hajipour'un instagram hesabından yayınladığı şarkı ertesi gün yetkililer tarafından tutuklanmasının ardından 48 saatten kısa bir süre içerisinde platformdan kaldırılmış, buna rağmen yaklaşık 40 milyon görüntülenmiştir. hajipour'un paylaştığı videoda özgün tweetler, ekran görüntüleri sözlerle eş zamanlı olarak gösterilmiştir.

düşük yaşam memnuniyeti, kadın hakları, çocuk hakları, mülteci hakları, hayvan hakları, ekolojik haklar, durgunluk ve yoksulluk, teokrasi, toplumsal ve dini tabular, militarizm ve yolsuzluk, ifade özgürlüğü ve hükümetin diğer ülkelere karşı düşmanlığı gibi halk tarafından değiştirilmesi talep edilen pek çok konuya değinen şarkı dünyanın çeşitli yerlerinde aynı duyguyu paylaşan iran halkından insanlar ve benzer durumu farklı ülkelerde yaşayanlar tarafından büyük övgüyle karşılanmış ve sahiplenilmiştir. protestoların "marşı" olarak nitelendirilmektedir.

iran'da tüm müzik platformlarının yasaklı olmasına ve bir telif hakkı yasası olmamasına rağmen spotify, youtube, soundcloud ve diğer platformlarda milyonlarca kişi tarafından izlenmiş ve dinlenmiştir. şarkıdan sonra, gelecek yıl yapılacak grammy ödüllerinde toplumsal hareketler, toplumsal dönüşümle ilgili yeni bir kategori açılması ve değerlendirilmesi için yüz binden fazla başvuru yapılmıştır. baraye, dünyada çeşitli üniversitelerde iran halkı ile dayanışma amacıyla yapılan pek çok etkinlik ve protestolarda kullanılmıştır.

şarkının yaygınlaşmasından sonra;

- birleşik krallık parlamentosunda milletvekili rushanara ali protestolardaki kadın haklarının önemini vurgulamak üzere şarkıdan alıntı yapmış ve hükümet yetkilisi david rutley'den iran'ın birleşmiş milletler kadın komisyonundan çıkarılmasını desteklemesini talep etmiştir. (8 kasım 2022)

- fransız senatosunda, senatör melanie vogel konuşmasını baraye'yi çalarak bitirmiş, senatör nathalie goulet paylaştığı dayanışma videosunda şarkıyı kullanmıştır. (5 kasım 2022)
- kanada senatosunda, senatör ratna omidvar konuşmasını şarkının ingilizce çevirisini okuyarak başlamıştır. (3 kasım 2022)

- nobel ödüllü pakistanlı aktivist malala yousafzai dayanışma videosunda şarkıyı kullanmıştır.

- 2022 dünya kupası, iran – ingiltere maçından önce khalifa stadının dışında iranlıları bir araya getirmek ve dayanışma için baraye çalınmıştır.

- iranlı vücut geliştirme sporcusu saeed noruzi, avusturya vücut geliştirme federasyonu tarafından düzenlenen yarışmada gösteri müziği olarak baraye'yi kullanmıştır. (4 kasım 2022)

- buenos aires'teki konserinde coldplay golshifteh farahani ile birlikte baraye'yi söylemiştir. eş zamanlı olarak 81 ülkede 3400 sinemada canlı olarak yayınlanmıştır. (29 ekim 2022)

- shervin hajipour'un tutuklanmasını protesto etmek için roger waters "hey ayatollah, leave them kids alone" sözleri ile şarkıyı paylaşmıştır.

ve daha niceleri. bu örnekleri neden yazıyorum? bir şarkının gücünü ifade edebilmek, sanatın toplumsal hareketlerdeki yerini ve bazen bir şarkının herkesin anlatmak istediklerini anlatmayı ne kadar kolaylaştırabildiğini göstermek için. nüfuslu kişiler tarafından kullanılması ve yaygınlaşması iran gibi kapalı ülkelerde gerçekleşen protestoların duyulması için önemlidir. sokaklarda ne oluyor, çok az haberimiz var. birkaç batılı milletvekili için bile, gösteriş ya da gerçekten destek için de olsa, o ruhsuz politikaların arasına bir şarkıyı sokabilmek önemlidir kanımca. yüreğine sağlık shervin ve bu cümlelerin peşinde sokakta olan tüm kardeşler.

şarkının sözleri (çeviride sürçülisan ettiysek affola) :

sokakta bir dans için;
herkesin içinde öpüşmekten korktuğun için;
benim,sizin, bizim kız kardeşlerimiz için;
fanatiklerin fikrini değiştirmek için;
cepleri boş babaların hissettikleri için;
sıradanbir yaşam özlemi için;
çöplükteki çocukların hayalleri için;
bu komuta ekonomisi için;
bu kirli hava için;
valiasr caddesi ve bitkin ağaçları için;
nesli tükenmek üzere olan pirouz (iran çitası) için;
haksız yere yasaklanan masum sokak köpekleri için,
bu dinmeyen gözyaşları için;
düşen yolcuların kaybı için;
artık gülmeyen yüzler için;
öğrenciler ve onların geleceği için;
cennete giden bu zorunlu yol için;
hapisteki güzel beyinler için;
ihmal edilen afgan mülteci çocuklar için;
uzayıp giden çünkülerle dolu bu liste için;
bu anlamsız düşmanca tezahüratlar için;
rüşvetle yapılan evlerin molozları için;
iç huzuru hissetmek için;
uzun gecelerin ardından güneşin doğuşu için;
sakinleştiriciler ve uykusuzluk için;
insan, vatan, refah için;
erkek olmayı dileyen kızlar için;
kadın için, yaşam için, özgürlük için.
özgürlük için,
özgürlük için,
özgürlük için.

şuraya da coldplay konserinden görüntüleri bırakalım:
https://www.youtube.com/...l=euronews%28T%C3%BCrk%C3%A7e%29