jay appleton'ın en özgün hipotezlerinden biridir.
"önermesine göre bir manzaranın çekiciliğindeki temel unsur, görünmeden görebilmenin mümkün olup olmamasıdır. insanlar durup araziyi inceleyebilecekleri bir seyirlik isterler ve aynı zamanda da kendilerini bir sığınağın güvenliğinde hissetmekten hoşlanırlar. dağın yamacındaki bir mağara, bir çocuğun ağaç evi, tepede bir ev, kralın kalesi, çatı katı dairesi ve manzaralı oda hep cazip durumlardır (aslına bakarsanız birkaç istisna dışında yüksekteki konutlar tüm dünyada daha pahalıdır). insanlar açık ama tanıdık olmayan bir parkın içine doğrudan hemen dalmaktansa kenarından incelemeyi tercih ederler. üstünün bir şekilde kapalı olması (ağaç, uçurum cephesi, çardak, çatı), dışardan gözlenmeye ve arkadan saldırıya uğramaya karşı "güvenli" olmasıyla birlikte tercih sebebidir. en çekici manzaralar gerçekte olduğu gibi resimde de bu unsurların bazılarını bir araya getirme eğilimdedir. aslına bakarsanız resim sanatı tarihinde manzara temsillerinin çoğu izleyiciyi, örneğin, bir vadiye doğru bakıyorsa bir uçurumun kenarına ya da yer seviyesindeyse 180 cm boyundaki bir insandan daha yüksekte iyi bir görüş noktasına yerleştirir (şehir manzaralarında bile gözlem noktasına dikkat ederseniz sanatçının merdivene çıkmış gibi olduğunu fark edersiniz).
dutton, d. (2017). sanat içgüdüsü (m. turan, çev.; 1. bs). ayrıntı yayınları.sf.33
hoş: tümü
|
bugün
başlıkta ara