• hinduizm, budizm, cainizm ve sihizim gibi din ve felsefelerde; aydınlanma, özgürleşme, özgürlük ve kurtuluş anlamındadır. bazen nirvanayla özleştirilen (farklı olsa bile) samsara'dan (dünyevi yaşam) kurtuluş anlamına gelen kelime. sanskritçe'de özgürlük demektir. öğretilere göre anlamı değişiklik gösterir. hindu öğretilerinde hayatın en son, büyük ve önemli amacıdır, mihenktaşı bir konsepttir.

    epistemoloji ve psikoloji anlamında; cahillikten özgürlük, özgerçekleştirme kendini tanıma, özgerçekleştirim ve kendini bilme anlamındadır. bu yolla soteriolojik ve eskatoloji adında iki terim öğrenmiş oldum. bu çalışmalarda da üstte bahsettiğim gibi samsara'dan özgürlük ve ölüm-yaşam döngüsü anlamını vermektedir.

    (bkz: soteryoloji nedir?)
    (bkz: eskatoloji nedir?)

    kaynak:
    - john bowker, the oxford dictionary of world religions, oxford university press
    - sharma, arvind (2000). classical hindu thought: an ıntroduction. oxford university press
    - john tomer (2002), human well-being: a new approach based on overall and ordinary functionings, review of social economy, 60, pp 23-45; quote "the ultimate aim of hindus is self-liberation or self-realization (moksha)