---- faydanın yükseltimesi ---
faydacılar bilgiye dayalı olabildiğince fazla tercihi tatmin etmek amacındadırlar. onlar için herkes eşit olduğundan kimsenin faydasına özel olarak odaklanılmaz. önemli olan bir bütün olarak bizin faydasıdır.
faydacılığa kymlicka'nın iki itirazı var. birincisi u-ajanların (bkz: u-ajan)tüm kararlarını tüm herkesin iyiliğini yani toplam faydayı gözeterek aldığını düşünmemiz gerkir. ancak böyle bir durumda örneğin arabanın modelini yükseltmekle afrika'daki çocuklara gıda yardımı yapmak arasında kaldığında afirka'daki çocuklara yardım etmek zorunda kalırsın. kişisel hayatlarımızda neyi önceleyeceğimizin bu şekilde engellenmesi ahlakın mutlak otorite haline gelmesini ve ahlakın ne olduğunu belirleyen grubun çıkarlarına tartışmasız itaat etmemiz gerektiği sonucuna kadar bizi götürebilir. ikinci itiraz ise elbette bilgiye dayalı tercihin ahlaki sınırlarının fluluğudur. örneğin ben mahallemde azınlıkları istemiyorum zira benim mülklerimin değerini düşürüyorlar. o halde benim faydam ve azınlıktan olan birinin faydası çatışacaktır. böyle bir durumda hesaplama yapabilmek mümkün değildir, hesaplama yapacak ahlaki zemin de mümkün değildir.
faydanın artırılmasını savunan iki tezi ele alalım. bunların bir tanesi herkesin eşit değerlendirilmesini gerektiğini savunur. ancak bu aysun kayacı ve çoban'ın taleplerini eşit değerlendirmek anlamına gelir. ancak ikisinin çıkarları eşit değildir ve eşit sayarsak bile çatışan durumlarda kimi seçeceğimiz toplumun geri kalanının toplam faydasını ne kadar artırdığına bağlıdır. ikincisi ise teleolojik faydacılıktır. yani faydayı artırmak araç değil toplumsal bir amaçtır. örneğin herkesin 18 birim fayda sağladığı 5 milyarlık bir dünya yerine herkesin 1 birim fayda sağladığı 100 milyarlık bir dünya yeğdir zira birinde fayda 90 diğerinde 100 milyardır.
faydacılık bir siyasi aktör olarak ilk olarak ortaya çıktığı dönemin sorunlarını aşamamıştır. bugün genel olarak faydayı artırmak fikri kulağa güzel gelse de sonunda sosyalizmin karşılaştığı sorunlarla karşılaşacağı görülmekte salt faydacılığın. insanların tercihlerini asla değişmeyecekmiş ya da kendileri için en iyi olanı mutlak biliyorlarmış gibi almak kaçınılmaz sorunlar yaratacaktır. bu sebeple, faydacılık için liberalizmin sosyalistleri deyip liberalizmin diğer kollarına geçebiliriz.
hoş: tümü
|
bugün
başlıkta ara