konfüçyüs

m.ö. 551 – 479 yılları arasında yaşamıştır. asıl adının kong zi olduğu söylenir.

hakan yücefer hoca'nın dersinden alınmış notlardır.

497'de lu devleti'nde adalet bakanı gibi bir mevkiye sahipken 54 yaşında şehri terk etmiştir. hayatının ilk 54 yılı hakkında neredeyse hiçbir şey bilmiyoruz. neden şehri terk ettiğini de bilmiyoruz. şehri terk ettikten sonra inzivaya da çekilmiyor. kendisine sadık öğrencilerle yollara düşüyor. yaşadığı dönem zu hanedanlığı dönemi. bu hanedan m.ö 1045-221 arasında yaşıyor. ilk kısmı batı zu hanedanlığı 1045-775 arası. 771-221 ikinci zu hanedanlığı.

ilgili dönemde imparator gücünü kaybetmiş durumda ve çin prensliklerin elinde. kong zi imparatordan yana. batı zu'yu özleyen birisi.

söyleşiler 16:2'de diyor ki:ritüeller müzik ve cezalar bizzat göğün oğlu(imparator) tarafından yürütülürse her şey yolunda (yol dediği tao) demektir. eğer bu işlerden prensler sorumlu olursa yol hakim olmaktan çıkar, bu durum da ancak 10 kuşak sürer. iş bakanlara-danışmanlara kalırsa 5 kuşak. iş kahyalara kalırsa 3 kuşak dayanır. *

muhtemelen kendi şehrindeki yönetimden umudu kestiği için şehri terketmiştir. sonrasında kendine uygun bir yer bulamaz ve 14 yıl oradan oraya dolaşır. en sonunda kendi şehrine geri dönüp hocalığa başlar ve orada ölür.

sürekli daha çok çalışmak gerekir temel fikirlerden biridir. sokratesle arasında benzerlikler vardır özellikle bir şeyi bilmek ve bilmemek meselesinde. kong zı diyor ki : bilgi, bildiğini ve bilmediğini bilmektir. sokrates de insanların en bilgesi olduğunu zira hiçbir şeyi bilmediğini söylemektedir.

kong zi'nin en çok vurguladığı fikirlerden birisi de sürekli büyüklere itaat etmek ve geleneklere saygı göstermek.

peki, her şey itaat ise neden çalışmalıyız bu kadar?

1- geleneksel değerler birbiriyle çatışırsa ne olacak? sorusunun yanıtını bulmak için. bu sorun "babam imparatoru sevmiyorsa ne yapacağım?" sorusuyla da somutlaşabilir. bu değer çatışmalarını çözebilmek için çalışarak uzlaşıda uzmanlaşmak çalışmanın sebeplerinden biri olabilir. kong zi'nin 70 yaşında söylediği "özgür eylemde bulunuyorum hiçbir kuralı ihlal etmeden" cümlesine ulaşmak da bu bağlamda değerlendirilebilir.

2- araç amaç çatışması. iyi amaç için kötü araç kullanılır. oportünist bir kimse olabilir mi bu kong zi? olabilir değil allahıdır. imparatorluğu yeniden inşa etmek için çin'in ne kadar iti kopuğu varsa onlarla işbirliğine gitmiştir. ana soruya dönersek itaat iyidir ancak itaat edeceğimiz kişiyi seçmek ve dünyayı yola uygun hale getirmek için de çalışmak gerekebilir.

3- her zaman bir istisna vardır. kurallara uyalım, itaat edelim ancak her kuralın bir istisnası olduğunu da unutmayalım. yan hui örneği gayet yerinde. yan hui kong zi'nin favori öğrencisi. yan hui ölünce çokça ağlıyor kong zi. bir öğrencisi gelip "hocam han ölünün arkasından çok ağlanmazdı?" diye hocasını uyarıyor. kong zi de diyor ki "herhangi biri ölmedi, yan hui öldü".

yaşam kuralını "doğru zamanda" uygulamak kong zi'nin temel yaklaşımı olabilir. yani kurallar vardır ancak kuralların uygun olduğu zamanları keşfedip onu doğru zamanda uygulamaktır marifet.

sokrates kong-zi arasındaki ikinci benzerlik : ikisi de hayatını araştırmaya adıyor.

bu benzerliklere rağmen aralarında iki de büyük fark var

1- sokrates uyandırıcı, sorgulattırıcı. elektrikli yılan balığı gibi çarpınca durduruyor. eylemi paranteze alıp düşünceye yer açıyor. kong-zi ise pratik sonuçlara odaklanmıştır. kong-zi pratik için düşünürken, sokrates düşünmek için eylemi durduruyor.

2- sokrates genel kavramların, tümellerin peşinde. örneğin erdem denen kavramın peşinde. kong-zi ise erdemin ne olduğunu anlamanın basit olduğunu esas zor olanın kişilerin tek tek hangi durumlarda neler yapacağını, özel durumlarda erdemin ne olduğu önemli.

kong-zi sokratesle değil aristo ile kıyaslanırsa daha iyi olabilir.

daha detaylı bilgiler için,

the authentic confucius,
fung yulan- çin felsefesi tarihi, bilgi üniversitesi yayınları (libgili yerlerde var)
yol yayınlarından, yol ve erdem söz ve can kitabı, çev. ömer tulgan.