herakles kimdir?

grek kahramanlarının en büyüğüdür. roma'da adı herküldür. kendini doğaya yakın hisseder b yüzden yüksek teknoloji saayılan kalkan ve kargı değil, ok-yayla avlanır ve sopayla gezer. geçmişi m.öç. sekizinci yüzyıla kadar gider, yani en eski figürlerden biridir.

herakles'in doğumu

herakles'in annesi alkmene 'dir. alkmene şahane bir kadındır ve dokuz erkek kardeşinin tamamı korsanlar tarafından öldürülmüştür. bir dizi olaydan sonra alkmene kuzeni amphitryon ile evlenir ancak kardeşlerinin intikamı alınmadan onunla yatağa girmeyi reddeder. amphitryon korsanları yok edip intikamını alır ancak şehre dönmeden önce zeus alkmene'ye göz koymuş olduğundan amphitryon kılığına girerek şehre gelir. alkmene'nin kapısını çalar ve ona intikamı aldığını artık birlikte olabileceklerini söyler. alkmene kabul eder.aynı gece zeus gittikten sonra gerçek amphitryon gelir ve aynı şeyi söyler. alkmene olay çıkarmadan tekrar kabul eder. böylece rahmine aynı anda biri zeus diğeri amphitryon'dan olmak üzere iki çocuk düşer. zeus'dan olan herakles'tir, amphitryon'dan olan ise iphikles.

amphitryon çocuklardan birinin zeus'un oğlu olduğunu sonradan anlar ancak hangisi bilemez. zeus'un kıskanç karısı hera zeus'un oğlunu öldürmek için yılanlar gönderir. amphitryon bu yılanların çocuklara yaklaştığını görür. tam hamle yapacakken çocuklardan birinin çıplak elleriyle yılanların başını ezdiği görür. amphitryon hangisinin zeus'un oğlu olduğunu orada anlar.

herakles'in acı gücü savaş zamanlarında ya da özel görevler için aranan kumaşken barış dönemlerinde tam bir baş belasıdır. lir çalmayı kendisine öğretmeye çalışan hocayı öldürür. 3 çocuğunu ve karısını öldürür.

ailesini katlettikten sonra delphoi tapınağına giderek işlediği suçun kefareti için ne yapması gerektiğini sorar. orada meşhur 12 görevi alacağı mykenai kralının yanına gitmesi söylenir.

(bkz: herakles'in 12 görevi)

bu görevleri tamamladıktan sonra herakles tiryns'e yerleşir. amacı tekrar evlenmektir. okçuluğu kendisine öğreten hocası eurytos'un kızı iole, kendisinden iyi ok atana eş olacağını duyurur. herakles bunu haber alır almaz yarışmaya katılır ve kazanır. sonrasında ise iole herakles'in önceki karısına yaptığını bahane göstererek bu işten cayar. herakles çok sinirlenir ve şehri terk eder. aynı akşam eurytos'un en iyi aygırlarının çalınmış olduğu görülür. herkes herakles'ten şüphelenir ancak eurytos'un oğlu olan iphitos herakles'in böyle bir şey yapmayacağını ve kendisinin onla konuşacağını söyler.

herakles ile buluşurlar ve herakles onu surların en tepesine çıkarır şehri izlemesi için. ilk başlarda güzelce konuşsalar dahi iphitos sığırlar meselesini açınca herakles öfkelenir ve iphitos'u surlardan iterek öldürür.

sonra tekrar bu günahın ceremesi için delphoi tapınağının yolunu tutar. ancak bu sefer içeri alınmaz. o da kapıları kırarak içeri girer ve sunak kabının olduğu kutsal sacayağını alıp "kendi tapınağımı kurup kendi kahinimi tutacağım" diyerek dışarı çıkar. bunu gören apollon gelip sacayağının diğer ucundan tutar zeus bir yıldırımla olaya müdahale edecene kadar sacayağını çekiştirirler. sonrasında apollon herakles'i affedip kutsamaya ikna olur ancak bir şartla, bir kadına 3 sene kölelik yaparsa. herakles kabul eder ve lydia kraliçesi omphale'nin kölesi olur.

kölelik yaparken kerkopları yakalar. kölelik sonrasında ise bir ordu toplayarak kendisine zamanında kötü davranan troia'ya yürür. troia'nın kralını ve kralın biri hariç tüm çocuklarını öldürür. kalan tek çocuk ise kral olmuştur ve truva savaşındaki kral bu adamdır. hektor'un babası yani.

heraklesin ölümü ise babası zeus'u haklı çıkaracek şekilde olur. zeus ona "hiçbir canlının kendisini öldüremeyeceğini" söylemiştir.

herakles tekrar evlenmeye karar verir ve deianeira'ya talip olur. ancak sorun nehir tanrısı akheloos'un da deianeira'ya talip olmasıdır. böylece bu ikili kızı kim alacak diye kavgaya tutuşur. herakles deianeira'nın boynuzunu kırarak savaşı kazanır.

deianeira ile herakles trakhis'e doğru yola koyulurlar. ancak oraya varmak için evenus nehrini geçmeleri gerekir. herakles yüzerek geçecektir ancak deianeira'nın köprüde insanları karşıya taşıyan kentaur nessos'un sırtına binmesi gerekmektedir. deianeira denileni yapar ancak nehrin ortasın nessos deianeira'u taciz eder. herakles bunu görünce bir okla nessos'u öldürür. nessos karaya çıkmadan deianeira'a kanını ve spermlerini almasını, bunlarla çok güçlü aşk iksiri yapılacağını fısıldar. deianeira bu fırsatı kaçırmaz.

yuvalarını kurduktan sonra herakles iole'dan ve babasından intikam almak için şehre saldırır ve şehri talan eder. sonrasında iole'yi alarak geri getirir. zaferini kutlamak için temiz elbiseler ister. deianeira en temiz elbiseleri hazırlar ancak zamanında aldığı aşk iksirini de elbiselere bulaştırır. herakles zaferini kutlarken birden titremeye başlar ve ölür. aşk iksiri olarak deianeira'e verilen şey aslında nessos'un zehirli kanıdır.

buna yol açtığı için kendine kızan deianeira kendini hançerler. herakles öldükten sonra yakılır. ancak ateş sönmeden şimşekler çakmaya başlar ve ateş söndüğü zaman sadece zırhının orada olduğu görülür, kemikleri dahi olimpos'a taşınmıştır.

kaynak
powell b., klasik mitoloji, çev.sinan okan çavuş, bilge kültür sanat, 2018, istanbul.s.397-433