makinalaşmak istiyorum

....
her dinamoyu altıma almak için çıldırıyorum!
tükrüklü dilim bakır telleri yalıyor,
damarlarımda kovalıyor oto-direzinler lokomotifleri!
trrrrum,
trrrrum,
trak tiki tak
makinalaşmak istiyorum!..

modernizm'in insanında yer alan sürekli çalışma haline, kendine yabancılaşan insanın hissine tam zıt hislerle yazılan şiir. zamanla distopik bir hal alan modern dünya halini (bkz: cesur yeni dünya) tam olarak destekleyen fütürist akım; bizim ülkemizde bunu yansıtan ve muhtemelen en bilinen isim nazım hikmet.

bu şiirdeki bir garip taraf ise ele aldığı "sevgili" tipi. bundan evvelki yazılı kültürde sevgili; halk edebiyatında 15-16 yaşındaki kızlar,* islam sonrası edebiyatta allah'a ulaşmak için kullanılan bir basamak, batı etkisindeki edebiyatta yine kadın ancak o kara kaş kara göz kadından ziyade sarışın, renkli gözlü kadın. bu akımda ve devirde ise sevgili bir makina! hatta bu makinaya, hıza, üretmeye duyulan aşk şiirde erotik bir hale bile bürünmüş. tabii bu şiirin ironi olarak da yazıldığı bir bakış açısı.

(bkz: robophilia)

şiirin ironi tarafı için bir değerlendirme:

nazım hikmet'in "makinalaşmak istiyorum" şiiri, modern hayatın mekanik ve otomatikleşmiş düzenine karşı bir isyan niteliği taşıyan bir şiirdir. şiirde, şair insanların doğadan, doğal hayattan ve insani değerlerden giderek uzaklaştıklarını, yerine mekanik, otomatik ve teknolojik bir hayatın gelmekte olduğunu anlatmaktadır.

şiir, ilk dört dizede şairin mekanikleşmek istediğini belirtir ve bunda bir çeşit yalnızlık arayışının olduğu ima edilir. daha sonra, şair insanların yerine geçebilecek bir makine olmak istediğini söyler. şiir, şairin insanların zaaflarından, duygularından ve acılarından kaçmak için böyle bir istekte bulunduğunu belirtir.

şiirin ortalarında, şair makineleşmenin getirdiği avantajları ve mekanik bir hayatın kolaylıklarını anlatır. ancak, sonraki dizelerde şair, insani değerlerin ve doğal hayatın kaybolmasına değinir ve mekanik hayatın bir yıkım getirdiğini ima eder. şiirin sonunda, şair insan olmak istediğini ve insanların insani değerlere sahip çıkarak doğayla birlikte yaşamaları gerektiğini vurgular.

bu şiir, modern dünyanın getirdiği mekanikleşmenin insanların doğal hayattan, insanilikten ve duygusallıktan giderek uzaklaşmasına neden olduğunu anlatmaktadır. şair, insanların mekanik bir hayatın kolaylıklarına kapılmak yerine, insani değerlere sahip çıkarak doğal hayatla birlikte yaşamaları gerektiğini savunmaktadır.

meraklısı için kaynak:
turgut, f. (2017). türk edebiyatında toplumsal gerçekçilik ve nazım hikmet'in şiirleri. ankara: gazi kitabevi.