kömür, petrol ve doğalgaz için kullanılan genel ifade. günümüzde küresel enerji tüketiminin %80'inden fazlası fosil yakıtlardan gelmektedir.
fosil yakıtlar kökeni itibariyle organiktir. kömür karbonifer ve kretase dönemlerinde ölen bitki dokularından oluşmuştur. petrol plankton gibi küçük deniz canlılarının deniz tabanında birikmesiyle oluşmuştur. doğalgaz petrolün oluşumu sırasında yan ürün olarak ortaya çıkar ve genelde petrol yataklarına yakın yerlerde bulunur.
hoş: tümü
|
bugün
başlıkta ara
-
-
fosil yakıtlar olmadan içinde bulunduğumuz uygarlık yaratılamazdı. yani dünya küreselleşmez, gıda ve tüketim malları bu kapasitede üretilemez, iletişim çağı insan ırkının entelektüel paylaşımına bu kadar elverişli hale getirilemezdi.
ancak ne kadar büyük "yararları" olursa olsun, fosil yakıtları bu kadar hızlı tüketmemizin zararlarını görmezden gelmek, körü körüne derhal fosil yakıt tüketimini bırakmamız gerektiğini iddia etmek kadar ahmakça.
bu tüketimin iklime yaptığı etki, şu anda yaşayan insanların değil, özellikle gelecekte yaşayacak insanların büyük sorunlarla karşılaşmasını sağlayabilir. eğer bu etkiyi dengeleyecek bir çözüm üretilmezse.
tabii ki insan etkisi ve fosil yakıtlar olmadan da iklim belli aralıklarla değişmektedir. ama bir çok akıllı insanın ortak aklı ve çabasıyla farkına varılmış "iklimdeki insan etkisini" küreselcilerin oyunu zannetmeyelim.
okuduğunu anlayabilen ve anladığını sorgulayabilen insanlar için şüphesiz ki saygın bilim insanlarının makalelerinde büyük ibretler vardır. bu makaleler şöyle kurgulanmamıştır:
"kömür, petrol felan* zararlı... avrupa'nın sözünden çıkmayın. ibnelik de normaldir bu arada."
bunun yerine bilim insanları; topladıkları verileri, bu verilerin nasıl toplandığını, bu verilerle yapılabilecek çıkarımları -varsa bu verilere ve çıkarımlara itirazları ve bunlara cevaplarını- yazarak bir sonuca varmaya çalışırlar. fosil yakıtlar için varılan ve -hemen hemen- uzlaşılan sonuç şudur:
"fosil yakıtların kontrolsüz kullanımı, sera gazları ve radyoaktif maddelerin atmosfere çok büyük bir hızla salınmalarını sağlıyor. bu durum iklimde tolere edilemeyecek değişiklikler yaratacaktır. bu değişiklikler de insanlar ve diğer canlılar için açlığa yol açacaktır."
insan ırkının -bebeklerinin çok tatlı ve kadınlarının çok güzel olmasının dışında bir güzel özelliği daha var. ortak akılla hareket ederek, yani işbirliği yaparak kendisi için fayda sağlayıp zarardan kaçınabiliyor. bu ortak akılla varabileceğim basit çıkarım da veriler ışığında şöyle olmalı:
"açlığı istemeyiz. açlığın getireceği sosyal-ekonomik-politik problemleri de istemeyiz. böylece fosil yakıtları kontrolsüzce kullanmamalı ve alternatiflerine yönelmeliyiz."
şu anda günlük konforumuzdan ve ekonomik ilerlemelerden büyük ödünler vermeden sürdürülebilir enerji kaynakları ile dereceli ikameye geçmek için kritik eşik aşılmadı. ama yine de bu eşiğin aşılmaması için elimizden geleni yapmakla mesulüz. çünkü insanın hikayesi bugünden ibaret değil. bizler gideceğiz ve dünya bizden sonrakilere kalacak. medeniyeti "öleceğini bilmesine rağmen ağaç diken insan"la başlatan bilgelikten bir parçayı sindirelim ve daha az enerji tüketerek daha fazla üretelim.
kaynak:
kolbert, e. (2015). the sixth extinction: an unnatural history. henry holt and company.
romm, j. j. (2015). climate change: what everyone needs to know. oxford university press.***