bir durumu ortaya çıkaran sebebin tek bir şey olduğu yanılgısı. reduction fallacy veya indirgeme hatası isimleriyle de anılır.
havacılık kazalarını inceleyenler bilirler ki bu kazalar neredeyse her zaman birkaç sebebin birleşimi yüzünden meydana gelirler. bir gösterge bozuktur, uçağa bakım yapan personelin gözünden kaçmıştır ve bunu başka aletlerle teyit etmek yerine evine daha hızlı varmaya çalışan pilotlar tarafından bu bozukluk ihmal edilir. bütün bu sebepler bir araya geldiklerinde de felakete yol açmıştır.
örnek:
"faiz sebeptir enflasyon sonuçtur. böylece faiz indirimine gidersek enflasyon düşecektir."
tek cümlede iki yanılgı. burada ters nedensellik hatası da yapılmış. yani yüksek faiz yüksek enflasyonun bir sonucudur aslında. aynı zamanda enflasyonun tek sebebini yüksek faiz sanmak diğer bütün etkileri görmezden gelmek demek. nedir bu etkiler? merkez bankasına göre:
1- para arzının artması
2- emtia fiyatlarında yükselme
3- enflasyon beklentisi
kaynak:
merkez bankası
not: enflasyon hakkında danıştığım değerli yazar @muktesid'in konuyla ilgili görüşünü de izniyle aşağıya bırakıyorum:
"günümüzdeki case'e bakarsak düşük faiz kur ve talep artışı kanalıyla yüksek enflasyona neden oldu, denebilir. ancak ileride yüksek faiz nedeniyle arzda yaşanacak daralma talebi karşılayamazsa da enflasyon yükselişi devam edebilir. malum turizm ülkesiyiz, vatandaş yüksek faiz nedeniyle talebi kesse de turist tüketimi devam edecek. aynı şekilde rusya, ukrayna ve diğer ülkelerden gelen göçmenler de var. bu ortamda faiz artırılırsa bazı ürünlere erişimde sıkıntı yaşanabilir.
gıda, konaklama gibi kalemler kritik.. deprem nedeniyle de çok fazla tarım ürünü ve hayvan kaybedildi, üretim durdu. oralardan batıya göç edenlerin neden olduğu kira artışlarını da hesaba katmak gerek. yani şu an dahi düşük faiz ortamında arz problemi var, mesela sıfır araç kıtlığı var. yüksek faizle birlikte talep dizginlense de normal talebin karşılanamaması halinde fiyat artışları sürebilir. bu nedenle, iktidar değişiminden bağımsız olarak birkaç sene daha yüksek enflasyon bekliyorum mevcut ortamda maalesef... "
hoş: tümü
|
bugün
başlıkta ara