homo yaklaşık cinsinde iki milyon yıl önce kendiliğinden ortaya çıkan durum(1,2).
evcilleşme iç içe geçmiş üç süreçle gerçekleşti;
1- önce ilk insanlar birbirlerine bağlanarak çiftleşmeye başladılar(3). bağlanarak çiftleşmenin bugün hala izlerini takip edebileceğimiz bazı etkileri oldu. "chapais çift bağlanmasının kardeşlerin kabul edildiği mekanizmanı vasıtasıyla, babalığın her iki yönde yeni bir kabulünü ürettiğine işaret eder: bağlandığım dişinin etrafındaki herkes benim yakın akrabamdır. bu yeni bağlanma biçiminin pek çok alt kolu oluştu, [...] önemli olan ise artık erkeklerin sosyal grup içinde bütün yavrularını tanımasıydı. bu durum ayrım gözetmeyen saldırganlığın azalmasına neden oldu."(3,4)
2- insan evriminde leşçilik yaptığı önemli bir evre olduğu artık genel kabul gören bir veridir. leşi ele geçirmek için sapienslerin birlikte çalışmaları ve koalisyonlar kurmaları akla yatkın görünüyor.(5) normal şartlar altında leşi ele geçirdikten sonra sapiens grubunun en baskın üyesinin tüm eti kendine almaya çalışması beklenir. ancak günümüzde hala hayatta olan avcı toplayıcı gruplar incelendiğinde son derece eşitlikçi olduklarını ve baskın olmaya çalışana yeni koalisyonlar kurarak sert tepkiler verdiklerini biliyoruz(6). bu mantıkla en adil olanın en uzun süre beslenmeye devam eden olarak evrimsel bir avantaj yakaladığını söyleyebiliriz.
3- son adımda ise yavru bakımının etkisine bakacağız. bildiğimiz kadarıyla yavru bakımında işbirliği yapan tek maymun, insandır(7). avcı-toplayıcı-leşçi bir grupta çocukların bakımı ne kadar çok ava çıkmayan üye tarafından bölüşülürse o kadar fit kadın ve erkek ava gidebilir ve birlikte çalışabilir. sapienslerin bunu farkettiği ve buna uygun davrananların daha çok hayatta kaldığı hatta insanlardaki bunca olumlu davranışın temelinde yavru bakımındaki işbirliği olduğu tahmin edilmektedir(8).
"bu üç haberci süreç sonunda baskınlığa daha az dayanan sosyal etkileşimler ve daha yumuşak mizaçlar evrildi[...].bu çocuk bakan, eşine bağlanan, nispeten hoşgörülü ve nazik canlı insana özgü işbirliğinin ve ahlakın evrimsel kökenleri olduğunu öne süreceğimiz yeni ve işbirliğinin daha çok yer bulduğu yaşam tarzları geliştirdi.(9)"
kaynaklar:
1- human domestication reconsidered,helen m. leach, current anthropology 2003 44:3, 349-368
2- https://asset-pdf.scinapse.io/prod/1974621279/1974621279.pdf (ileri okumalar için kaynakçası kesinlikle göz atmaya değer.)
3- tomasello, m. (2017). insan ahlakının doğal tarihi (2. bs). koç üniversitesi yayınları.s.58
4- chapais, b. (2008). primeval kinship: how pair-bonding gave birth to human society. harvard university press.
5- bickerton d, szathmary e. confrontational scavenging as a possible source for language and cooperation. bmc evol biol. 2011 sep 20;11:261. doi: 10.1186/1471-2148-11-261. pmıd: 21933413; pmcıd: pmc3188516.
6- boehm, c. (2012). moral origins: the evolution of virtue, altruism, and shame. basic books.
7- hrdy, s. b. (2009). mothers and others: the evolutionary origins of mutual understanding. harvard university press.
8- burkart jm, van schaik cp. cognitive consequences of cooperative breeding in primates? anim cogn. 2010 jan;13(1):1-19. doi: 10.1007/s10071-009-0263-7. epub 2009 jul 24. pmıd: 19629551.
9- tomasello, m. (2017). insan ahlakının doğal tarihi (2. bs). koç üniversitesi yayınları.s.60
hoş: tümü
|
bugün
başlıkta ara