kemal tahir

cumhuriyet edebiyatının en önemli isimlerinden, ayrıca trend olmamıştır bugün çünkü yazdıkları epey ağırdır.

1910 yılında istanbul'da saraylı bir ailede ismail kemalettin doğar. annesi hubser hanım abdülhamit'in sarayına cariye olarak alınmış, sonra padişaha verilmek yerine evlendirilmiş bir çerkez kızıdır, babası tahir efendiyse tersanede çalışırken abdülhamit'in sarayına terfi eden, burada alaylı subaylık rütbesi alan bir marangoz... küçük kemalettin'in hayatı babasının vazifeleri gereği nazilli, burdur gibi şehirlerde geçer. babası kurtuluş savaşı'na katılınca kemalettin de silah kaçakçısı amcalarına yardım eder.

ilkokuldan sonra galatasaray lisesini kazansa da son sınıfta annesinin ölümü ve babasının onu boşlaması üzerine (babasına o derece sinirlenmiş ki onu anlattığı bir mülkiyet kalesi romanının sonunda babasını öldürür) okuldan ayrılan kemalettin, han odalarında yaşamaya başlar. bu dönemde avukat katipliği, zonguldak kömür madenlerinde memurluk, derken gazetelerde çevirmenlik yapar; ilk şiirleri de bu sıralarda yayınlanır. gazetecilik yaparken de dönemin ünlü gazetecisi, şairi ve sosyalizmin edebiyattaki author'u nazım hikmet'le arkadaşlık etmeye başlar. bu arkadaşlık 1938'de kader ortaklığına döner, kemal tahir'in deniz astsubayı olan kardeşinin üstünde bulunan nazım hikmet kitabından yola çıkan savcılık nazım'la kemal tahir'i tutuklar, orduyu isyana teşvikten kuvvetli cezaları bastırır. nazım'a 28 yıl 4 ay veren mahkeme, kemal tahir'e de 15 yılı layık görür.

12 yıl hapis yatan kemal tahir'in yazarlığındaki en büyük kaynağı hapishaneler olur. çankırı, çorum, malatya ve nevşehir cezaevlerinde tanıdığı kişilerin romanlarını, öykülerini yazar. anadolu insanının irfanını (!), çomarlığını eleştirel yahut övgüsel bir üslup taşımadan objektifçe verir. marksizm tahlillerini de yerel bir üslupla modifiye eder. osmanlı devletini ekonomik açıdan öve öve bitiremeyerek idris küçükömer'in "türkiye'de sol sağ sağ da soldur" tezine kaynaklık eder. ayrıca cumhuriyet ve devrimlerin sadece şehirlerde kaldığını, kırsala hele ki köylere doğru dürüst nüfuz edemediğini, köy açılımlarının da (köy enstitüleri ve toprak reformu) yüzeysel ve yetersiz reformlar olduğunu savunur. başyapıtı devlet ana'yla ayyuka çıkan yazarın osmanlı övgüleri, yalçın küçük'e "sağcılar kemal tahir'i alıp cemil meriç'i sola satmış" gibi bir şey dedirtmiştir.

1950'de hapisten çıktıktan sonra kalemiyle geçinmeye başlayan kemal tahir, cezaevinde sarı defterine not aldığı taslakları geliştirerek romanlar, öyküler yazar. bir yandan da geçinmek için mike hammer romanları yazar, öyle ki frank morrison spillane'in yazdığı orijinal maceralardan fazla öyküyü takma adla türkçe yazmıştır, hem de new york'u hiç bilmeden. 1973'teki ölümüne kadar yazmayı sürdürür.

her ne kadar sağa yaklaşsa da kemal tahir'i yine de sol bırakmaz. mesela yorgun savaşçı romanını halit refiğ televizyona uyarladığı zaman sağ iktidar (12 eylülcüler) diziyi yaktırmıştı.

kaynak: her eve lazım yesevi sözlük.