bu seferki yozlaşmaya dair terim, kırgızistan'dan geliyor. tam çevirisi "alıp kaçmak" veya "alıp kaç"
türk dünyası'ndaki "kız kaçırma" olgusundan farklı olduğu için sosyal yozlaşma kategorisine aldım. bu farklılıkları biraz açalım.
bizim anladığımız manada kız kaçırma, kızın ve erkeğin rızası olduğunda işliyor. bunun bir çok sebebi olabilir; aileler arasındaki sosyal veya ekonomik farklar, evlenecek taraflardan birinin "sırasını beklemek" istememesi, evliliğin geleneksel kutlamalarının pahalı olması vb.
bununla beraber aileler farklı değilse de hasım olabiliyorlar, bu durum da "kız kaçırma"ya yol açabiliyor. mamaafih, gönlü birbirine düşmüş iki aşığın birbirine kavuşmaktaki engelleri bertaraf etmek için bu yola başvurduğunu anlıyoruz.
kırgızistan'da ise büyük ve karanlık bir fark var. bu olayların dörtte birinde "kız"ın rızası yok. kızı beğenen erkek, genellikle yaşıtı arkadaşlarıyla anlaşıp, kızı yalnız olduğu bir yerden zorla kaçırarak kendi evine getiriyor.
eve getirildikten sonra aile büyükleri -genellikle kadınlar- tarafından ikna çabaları başlıyor. "ben de böyle evlendim", "adet böyle", "sen de artık bizim kızımızsın" gibi cümlelerle kaçırılan kızı duruma razı etmeye çalışıyorlar. aynı zamanda ailenin diğer büyükleri -genellikle erkekler- de karşı tarafın ailesini hediyelerle ziyaret ederek onları duruma razı etmeye çalışıyorlar.
peki kız bu duruma razı olmazsa ne oluyor? evdeki kadınlar kapının ekmek kırıntıları döküp, kutsal ekmeğe basmadan evden çıkamasın gibi bir önlem alabiliyorlar. yaşlı kadınlar eşiğe yatarak duygu sömürüleri ve ağlamalarla baskı yapabiliyorlar. hâla rıza göstermiyorsa da kilit bir gerçeği hatırlatıyorlar: "seni artık başka kimse almaz."
zira bu hanede geçirdiği vakit, potansiyel taliplerinin aklına "bekaretini yitirmiş midir?" sorusunu getiriyor. bu sorudan dolayı, çoğunlukla kaderine razı olan zavallı kadın geleneklerin ve erkek-egemen dünyanın karanlığında kendine biçilen rolü oynayarak zamandan siliniyor.
(bkz: !yozlaşmaya dair terimler atlası)
(bkz: adat nedir?)
kaynak:
amsler, s. and kleinbach, r. 1999. 'bride kidnapping in the kyrgyz republic', ınternational journal of central asian studies, 185-216
hoş: tümü
|
bugün
başlıkta ara