sabahattin ali

türkiye'nin ilk faili meçhullerinden.

25 şubat 1907'de yüzbaşı ali bey'in oğlu olarak gümülcine'de doğar. trabzon kökenli bir aileye mensuptur ama her asker ailesi gibi çocukluğu geze geze geçer. ilkokul hayatı mesela, istanbul'da başladıktan sonra üsküdar, çanakkale ve edremit gibi yerlerde tamamlanır. edremit özellikle hayatında büyük etki yapacak, kuyucaklı yusuf romanında edremit'i anlatırken kürk mantolu madonna'nın raif'i, içimizdeki şeytan'ın ömer'i hep edremitli olacaktır...

ilkokuldan sonra balıkesir darülmualliminine (muallim mektebi) giren sabahattin burada okurken öykü ve şiir yazmaya başlar. ilk şiirlerini de yerel çağlayan gazetesinde yayınlar. 1927 yılında istanbul çapa darülmualliminini bitirdikten sonra yozgat'ta bir ilkokula atanır.

1920'lerde genç devlet, tüm krizin ortasında yurtdışında öğrenci okutmaya başlamış, sınavlar açılmış ve talebelere burs ayrılmıştır. böyle bir sınavı kazanan genç sabahattin de almanya'ya bir burs kazanır. potsdam'da okuduğu iki yılın ardından, o sıralarda yeni güçlenen bir nazi grubuyla kavga ettiği için deport edilir ve türkiye'ye almanca öğretmeni olarak döner. yabancı dilini geliştirirken avrupa edebiyatını da öğrendiği ve savaştan yeni çıkmış bir ülkede faşizmin yavaş yavaş büyümesini gördüğü bu iki yıl sabahattin'in fikir hayatı açısından cok verimli geçer. bu dönemde sertellerin çıkarıp nazım hikmet'in yönettiği resimli ay dergisinde de öyküleri yayınlanmaya başlar.

yurda döndüğü 1930 yılında aydın'a almanca öğretmeni olarak atanan sabahattin ali, 1931'de "komünizm propagandası" iddiasıyla tutuklanır. üç ay hapis yattıktan sonra aklanır ama konya'ya sürülür. burada ise yerel bir gazete çıkaran cemal kutay tarafından atatürk'e hakaret eden bir şiir yazıp okuduğu iddiasıyla ihbar edilir*. 14 ay hapse mahkûm olur, 1933'te genel afla hapisten çıksa da memuriyete dönmek için atatürk'e özür mektupları yazmak ve bir övgü şiirini yayınlamak zorunda kalır. sonuçta devlet konservatuarına atanır...

* cemal kutay ile yazarın aralarında bir alacak verecek davası olduğu ve bu sebeple iftira ettiği yaygın bir söylentidir.