boiotia ovasının en büyük şehri olan thebai, kuzeyde balkanlardan güneye, attika ve peleponez'e inen ana yolun hemen yanındaki ovayı ikiye ayıran sırt üzerine kurulmuştur. hem tunç çağında hem de klasik dönemde önemli bir iktidar merkeziydi. şehir günümüze kadar beş bin yıldan fazla süredir kesintisiz olarak yerleşim merkezi olagelmiştir.sophokles'e göre thebai'de ölümlü kadınlar tanrılar doğurmuştur. ( dionysos ve herakles) türkçe ismi istefe(1)'dir.
kuruluşu bir boğanın sırtına binip denize açılan fenike prensesi europa'nın hikayesi ile başlar. babası agenor oğulları kiliks, phoiniks ve kadmos'u kardeşlerini bulması için yollar ve onu bulmadan dönmemelerini söyler. kiliks ve phoiniks bulamayıp pes ederler ve oldukları yere yerleşirler. kilikya ve fenike'nin adı bunlardan gelir. kadmos aramaya devam eder ancak yine de bacısını bulamaz. kahine akıl danışmak için delphoi'ye gider. orada rahibe ona vazgeçmesini ve gövdesinde özel bir işaret bulunan bir ineği takip etmesini ve inek yorulup çökünce çöktüğü yere bir şehir kurmasını söyler. kadmos söyleneni yapar ve thebai şehrini kurar.
bu ineği tanrılara kurban etmeye karar verir ancak tören öncesi bir kaç adamını su bulsunlar diye gönderir. adamları geri gelmeyince kendisi gider ve adamlarını pınar'ın başındaki bir ejder tarafından öldürülmüş olarak bulur. zira bu pınar ares'in kutsal pınarlarından biridir ve bir ejder tarafından korunmaktadır. kadmos ejderi öldürür sonrasında ise athena gelerek ejderin dişini sökmesini ve toprağa gömmesini söyler. kadmos denileni yapar ve dişi gömdükten sonra topraktan tepeden tırnağa silahlı adamlar fışkırır. kadmos bu adamların arasına taşlar atar adamlar panikleyip kendi aralarında savaşmaya başlarlar. bu savaşın sonunda sadece beş tanesi hayatta kalır. thebai'nin önde gelen aristokrat ailelerinin ataları işte bu 5 savaşçıdır.
ejderi öldürdüğü için sekiz sene ares'e hizmet etme cezası alır. cezası bittiğinde ares ile afrodit'in kızı harmonia ile evlenir. düğünlerinde afrodit kızı harmonia'ya hephaistos'un elleriyle yaptığı bir kolye ve giyene yüksek asalat kazandıran bir elbise hediye eder. bu hediyeler son derece güzel ancak sonraki nesillere uğursuzluk getirecek hediyelerdir. bu evlilikten doğan ino öz çocuklarını öldürdükten sonra kendini uçurumdan atar, semele'yi yıldırım çarpar, agave oğlu pentheus'un bedenini parçalar, torunları aktaion kendi köpekleri tarafından parçalanıp yenir.
çektikleri acılar nedeniyle erkenden yaşlanıp çöken kadmos ile harmonia thebai'yi terk eder. ilirya'ya göçerler, kadmos orada da kral olur. ikisi de iyice yaşlandıktan sonra birer yılana dönüşür ve zeus ikisini de sonsuza kadar yaşayacakları elysium'a (cennete) gönderir.
kadmos gittikten sonra oğlu polydoros şehri yönetmeye başlar. nykteus ile evlenir. zeus nkyteus'in kızı antiope'yi baştan çıkarır ve kızı hamile bırakır. kızının bu davranışını affetmeyen nykteus onu şehirden kovar. antiope sikyon şehrine sığınır ve oranın kralı ile evlenir.
nykteus'un içi soğumaz. kardeşi lykos'a alınlarındaki bu lekeyi(!) temizlemesi gerektiğini söyler. o da bir ordu kurup sikyon'a saldırır. kralı öldürür antiope'yi esir alır. geri dönerlerken antiope kaçar ve hamile olduğu ikizleri doğurur. sonra doğan bebekleri orada bırakarak lykos'un yanına döner. ikizleri bir çoban bulur ve adlarını amphion ve zethos koyar.
antiope thebai'ye döndükten sonra lykos onu karısı dirke'ye köle olarak verir. kızcağızdan nefret eden dirke ona her gün eziyet eder. antiope bir gün fırsatını bulup dağlara doğru kaçar. orada bir ev bulup sığınır. kadere bakınız ki bu ev oğullarının yaşadığı çobanın evidir. ikizler analarını tanırlar, olanları öğrenirler ve intikam almak isterler. dirke'yi esrik bir dionysos ayininde yakalayıp bir boğanın boynuzuna bağlarlar ve boğayı salarlar. yerlerde sürüklene sürüklene ölür dirke. sonrasında da şehre saldırıp lykos'u öldürürler.
bu iki kardeş birbirinin zıt karakterindedir. zethos eylem adamıdır. iş bitiricidir. güçlü kuvvetlidir. doğal olarak kardeşi amphion'u küçümser zira o gün boyu lir çalmaktadır. fakat iki kardeş şehrin surlarını inşa etmeye kalktıklarında zethos koca koca taşları sırtında taşırken amphion lirlerini tıngırdatır ve kayalar kendiliğinden gelip suları oluştururlar. burada insanın iki zıt tarafı ikizlerde kişiselleştirilmiştir. zethos yapar, amphion konuşur. zethos güç adamıdır amphion zeka. hikayedeki mesaj da zekanın genelde küçümsendiği ancak aslında kaba kuvvetten çok daha verimli olduğudur.
kaynak
1-https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0stefe
2- powell b., klasik mitoloji, çev.sinan okan çavuş, bilge kültür sanat, 2018, istanbul.s.500-508
hoş: tümü
|
bugün
başlıkta ara