vecihi 1. nesil yazar

yeni keşfettiğim, hemen de hayranı olduğum yeni spor.

sporcular boks roundlarının arasında satranç oynuyorlar. boksta veya satrançta kazanan maçı kazanmış oluyor.

güzel bir örneği.

@anarsist'in çaylak yapılışından sonra aklıma gelen sözlüğün ilk günlerinden bir başlık.

hey güzel kardeşim, satranç arkadaşım. şimdi nerelerde kim bilir?

turkish airlines flight 1951 kazasını yaşadığımız 2009 yılında sana'a'dan komorolar'a giden yemen havayollarının 626 numaralı uçuşunu gerçekleştiren airbus 310 varış havalimanı yakınlarında uygun olmayan rüzgardaki pilotaj hatası yüzünden düşer. yemenli yetkililer her ne kadar bu kazanın dış güçlerin yemen'in itibarına zarar vermek için yapılmış bir oyunu olduğunu iddia etseler de fiziksel kanıtlar pilotaj hatasını doğrulamaktadır.

kazanın hemen sonrasında kurtarma çalışmaları başlar. 142 yolcu ve 11 ekipten kurtulanları aramak için bölgedeki uçuak enkazının parçaları ve yüzen bedenler araştırılır.

bu kurtarma çalışmaları esnasında annesiyle beraber tatile giden 12 yaşındaki bahia bakari, bir enkaz parçasına tutunmuş şekilde kazadan 9 saat sonra sağ bir şekilde tespit edilip kurtarılır. uçaktakilerden sağ kalan tek kişidir mucize bahia.

derhal bir fransız jetine bindirilerek paris'e götürülür. babası ile kavuşur ve 3 haftalık tedavisi sonrası taburcu edilir. kazaya ait anılarını bir fransız gazetecinin yardımıyla yazmıştır. türkçeye zaten çevrilmemiş ama ingilizcesini de bulamadım.

uçak kazalarından tek başına kurtulan tek kişi bahia değil. bu kişileri zamanım olursa tek bir başlıkta toplamayı düşünüyorum. (bkz: uçak kazalarından tek başına kurtulan kişiler)

ayrıca (bkz: survivor guilt)

not: son olarak uktelendirdiği için @fishermansfriend'e bol teşekkürler.

depremzade: depremzede anlamında kullanılıyor. bu haliyle kullanırsak "deprem çocuğu" anlamına gelir.

'remove before flight'ın kısaltması.

(bkz: taşıma suyla değirmen istenenden daha az döner)

13. oyun da berabere. son maçta da galip çıkmazsa rapid oyunlara geçecekler. nerede romantik dönemlerdeki muazzam taktikler, nerede bilgisayar çağındaki ihtiyatlı satranç...

hemen aklına soros veya masonlar gelenler yanlış yerdeler.

küresel inek, bir fıkradan doğan metafordur. teorik fizikçilerin matematiksel hesaplarını kolaylaştırmak üzere gerçek durumları basitleştirmesine ve indirgemeciliğine gönderme yapan mizahi bir konsept. bu metaforun doğuşuna sebep olan hikaye şudur:

bir çiflik sahibi, ineklerinin süt verimi düştüğü için yakınlardaki üniversiteden yardım ister. bir teorik fizikçinin başkanlık yaptığı komisyon kurulur ve sebebi araştırmaya başlarlar. uzunca bir araştırma sonrası çeşitli disiplinlerden görüşler komisyon başkanının dikkatine sunulur. raporları dikkatlice inceleyen fizikçi, çiftçiye cevap verir: "bir çözümüm var, fakat sadece yerçekimsiz ortamdaki küre biçiminde ineklerde geçerli."

gelmiş geçmiş en büyük satranç ustası olan garry kasparov sağlam bir özgürlükçü ve putin aleyhtarıdır. mafya devlet hakkındaki beyanı da buna bir örnek olabilir. bu tür şakalara russian reversal deniyormuş.

-her ülkenin mafyası vardır, rusya'da ise mafyanın devleti.

yıl 1938, 31 yaşındaki makinist ve pilot douglas corrigan, curtiss robin ox-5 model tek kanatlı uçağıyla new york'taki floyd bennett hava meydanında 06 numaralı pist başına gelir.

hangi pisti kullanması gerektiğini sorduğu meydan sorumlusu ona: "batıya doğru kalkış yapma da, hangisinden kalkarsan kalk" demiş ve eklemiştir: "bon voyage"

corrigan sabah 05:15'te yanına yolluk olarak aldığı birkaç parça çikolata ve bir şişe suyla beraber doğuya doğru havalanır.

28 saat 13 dakika sonra atlantik okyanusunu izinsiz ve kesintisiz bir solo uçuşla aşan ilk insan ünvanıyla irlanda'ya ayak basar.

bu muazzam başarıdan 11 yıl önce charles lindbergh 1927 yılında new york - paris hattını solo uçmuştur. ancak corrigan'ın zavallı robin'i, lindenbergh'in spirit of st. louis isimli, sırf bu uçuş için imal edilmiş uçağının yanında anka yanında kanarya gibidir.

corrigan bu uçuş için otoritelerden bir türlü izin alamadığı için "ortalık pusluydu, california'ya gidecektim ama yanlış yere doğru gittiğimi 26 saat sonra farkettim" bahanesiyle kendini savunur.

memleketine döndüğünde gazete manşetlerinde kocaman puntolarla yazılan "hail wrong way corrigan" kelimelerini okuyacaktır. yani bu yanlış istikamet hikayesi kendisine yeni bir isim verir. fahrettin kerim gibi, pek güzel bir adlandırma hikayesi.

sonradan on yıla yakın profesyonel uçuculuğa devam eden corrigan, emekli olduktan sonra portakal yetiştirmeye başlar. 95 yılında da aramızdan uçar. geçenlerde bir girdide gördüğüm bir tabir çok hoşuma gitti, burada da kullanmak isterim: göğe selam...


not: john alcock and arthur brown daha önce 1919 yılında transatlantik uçuşu gerçekleştirmişlerdir ama nedense kuzey atlantik seyahatleri çok da şeyapılmıyor. amerika'nın keşfi meselesinde vikinglerden de fazla bahsedilmez malum.

not 2: uktelendiren @fishermansfriend'e teşekkür ederim.

almanca hamle yapma mecburiyeti anlamına gelen satranç konseptidir.

bu durum özellikle oyun sonunda ortaya çıkar. bir pozisyona zugzwang denmesi için gereken koşul ise şudur:

oyun öyle bir pozisyondadır ki yapılacak herhangi bir hamle, hamleyi yapan kişinin pozisyonunu daha kötü hale getirecektir. bazı koşullarda (tahtada sadece iki şah bir kale kalması gibi) rgalibiyet ancak rakibi zugzwang'a zorlamakla mümkündür.(1)

friedrich saemisch ve aron nimzowitsch arasında kopenhag'da oynanan 1923 tarihli oyunda ise böyle bir pozisyona oyunun ortalarında ulaşılmıştır. meraklısı için oyunun incelenişi bu linkten gidilecek bağlantıda.

bu kavram neden sanata veya özellikle psikoloji bilimine taşmamıştır merak içindeyim.

kaynak:
1- müller, karsten; pajeken, wolfgang (2008), how to play chess endings, gambit publications